Tegen beter weten in: De geschiedenis van de biologische landbouw en voeding in Nederland (1880-2001)

Abstract

De Nederlandse overheid en het (landbouw-) bedrijfsleven hebben vanaf ca 1930 de chemicalisering van de landbouw gestimuleerd. Na 1950 was het beleid gericht op exportbevordering c.q. kostprijsverlaging van de landbouwproducten. De natuur- en milieuwaarden werden hieraan ondergeschikt gemaakt. Sinds 1950 kende Nederland het hoogste kunstmest- en pesticidengebruik ter wereld. Rond 1970 kwam er - naast de al bestaande maar marginale BD-landbouw - een biologisch-organische beweging op gang. De alternatieve telers en consumenten wilden een signaal geven naar de bestaande landbouwpraktijk. Overheid en het landbouwbedrijfsleven, inclusief toeleverende industrie, belemmerden de groei van de biologische landbouw. De biologische sector was onvoldoende in staat op eigen kracht een doorbraak te forceren. Pas begin jaren '90 ging de overheid onder druk van de EU over stag door de omschakeling financieel maar bescheiden te ondersteunen. De rest van het landbouwbedrijfsleven volgde in 1995 al of niet schoorvoetend. Inmiddels waren de prijsverschillen tussen de gangbare en biologische producten zover uiteengegroeid dat een massale doorbraak uitbleef. Tenslotte blijkt dat de export van biologische producten vanaf de jaren '80 de productie voor een terugval heeft behoed. De weliswaar met intervallen gestaag groeiende primaire productie vond zijn weg dan ook vooral naar het buitenland. In weerwil van de ideologie van de pioniers in de jaren '70 paste dit in de agrarische handelstraditie van de Republiek en het latere Koninkrijk.