Europa, kerngebied voor veranderingen in de wereld

Abstract

Om in 2004 aandacht te geven aan Europa is geen verrassing meer. Terrorisme en occidentalisme en het individuele verdriet van de willekeurige slachtoffers doen onze aandacht telkens terecht daarop richten maar als aan het eind van het jaar de balans van nieuws wordt opgemaakt zal blijken hoeveel aandacht Europa kreeg. Begrijpelijk, want de Europese Unie werd met tien landen uitgebreid en een Europese 'grondwet' wordt wellicht geaccepteerd. Bijgevolg wordt Europa op de snijtafel gelegd en samen met die politieke werkelijkheid wordt Europa doorgelicht. Met hartstocht zoeken specialisten naar zijn ziel, zijn geest, zijn fysieke werkelijkheid en grenzen. Schrijvers trekken van gebied naar gebied, de lezer wordt meegenomen en telkens ergens in Europa geplant, zoals Geert Mak doet en George Steiner wijst naar de zo typisch Europese cafes waar men weg van huis en toch thuis is. Gezocht wordt naar onderdelen waarin dit werelddeel zich onderscheidt en van betekenis was en is voor de andere delen van de wereld en met een zekere trots wordt gewezen op de wetenschap en de polyfone muziek. Over andere zaken is het oordeel anders, democratie, vrijheid, gelijkheid en solidariteit zijn geen gemeengoed in de wereld en van de industriele revolutie wordt de egoistische maatschappelijke kant vaak genoemd. Het wordt stil als men de verschrikkelijke zijde blootlegt, de godsdienstoorlogen en -twisten, het ongeremde imperialisme en die twee oorlogen waarin Europa gevechtsterrein van de wereld werd.