"Excelleren: da's gewoon Excel vaak opstarten en afsluiten." Een experimenteel onderzoek naar de invloed van contextinformatie op de begrijpelijkheid van woorden

Abstract

In deze scriptie wordt verslag gedaan van een experimenteel onderzoek naar de invloed van contextinformatie op de begrijpelijkheid van een lexicaal moeilijk woord in een tekst. Om deze invloed te meten is een test afgenomen bij 72 Havo onderbouwleerlingen. Bij deze leerlingen is allereerst de woordkennis van 20 op zichzelf staande targetwoorden getest. Vervolgens kregen de leerlingen twee teksten te lezen met daarin de targetwoorden in verschillende contextvarianten. Er was een variant met woordverduidelijking aan de hand van een synoniem achter het targetwoord en een variant met woordverduidelijking door middel van een aanpassing in de functionele omgeving van het targetwoord. Ook was er een controlevariant waarin de woorden niet met extra contextinformatie werden verduidelijkt. Ieder targetwoord kwam in iedere variant een keer voor; er waren drie versies van iedere tekst. De targetwoorden werden steeds ‘mixed’ gevarieerd zodat er geen onnatuurlijke tekst zou ontstaan met bijvoorbeeld alleen maar synoniemen. Na het lezen van de teksten kregen de respondenten meerkeuzevragen over de betekenis van het targetwoord om te kunnen meten of de contextinformatie effect had gehad op het begrip van het targetwoord. De meerkeuzevragen bevatten per woord vier antwoordopties met een gradatie in de mate van juistheid van het antwoord. Van tevoren werd verwacht dat de targetwoorden in de varianten met contextinformatie (synoniem en aanpassing in de functionele omgeving) betere resultaten zouden opleveren dan wanneer de targetwoorden in de controlevariant stonden. Er was geen hypothese over welk soort contextinformatie betere resultaten zou opleveren. De verwachtingen werden door de resultaten bevestigd, doch niet overtuigend. Uit analyses van de resultaten bleek dat vanwege methodische fouten in het ontwerp van het onderzoek, geen eenduidige conclusies konden worden getrokken. Voor veel van de resultaten waren alternatieve verklaringen mogelijk. Hoewel er dus bewijs is geleverd voor de stelling dat contextinformatie lezers kan helpen bij het achterhalen van de betekenis van een moeilijk woord in een tekst, kunnen de resultaten niet worden gegeneraliseerd. De grootste winst van het in deze scriptie beschreven onderzoek, is de lering die eruit kan worden getrokken voor vervolgonderzoek over dit onderwerp.