Van maakbare samenleving naar maakbare mens?

Abstract

In Hindoetempels op Bali staan bij de ingang links en rechts twee godheden opgesteld: Vishnu, de god van het goede en Shiva die het kwaad representeert als godheid van de destructie. Helemaal zo eenvoudig ligt het eigenlijk niet. Het A en O van alle historische wijsheid is trouwens 'dat het nooit zo eenvoudig ligt' en dat elke bewering of these weer een aanvulling behoeft. Zo hebben Vishnu en Shiva ook meerdere betekenissen en niet enkel die van de polariteit goed-kwaad. Die radicale polariteit, dat uitéén halen en splitsen in de idee van God en Satan, is een zeer christelijke voorstelling die onze Europees-Westerse cultuur diep heeft doordrongen, maar dat even terzijde. In elk geval representeren Vishnu en Shiva daar bij die tempels toch twee tegenovergestelde krachten - ook als we die dan niet zo klakkeloos in onze vertrouwde God-Satanpolariteit mogen omzetten. Wat mij nu onmiddellijk daarbij frappeerde, was dat beide godheden volstrekt gelijk waren afgebeeld, ze hadden precies dezelfde gezichten. Alleen aan hun standplaats links of rechts van de ingang kon de kenner blijkbaar zien wie de positieve en wie de destructieve godheid verbeeldde. Men stelle zich een schilderij of beeldenpaar in onze kerken voor waarbij Christus en de duivel als een eeneiige tweeling worden voorgesteld!