Charte von Holland

Abstract

Deze kaart van Holland is een navolging van de kaart van Nicolaas Visscher II en getuige het inzetkaartje linksboven is sprake van de variant van Caspar Specht (zie voor beide kaarten elders in de collectie gedigitaliseerde kaarten van Holland en Utrecht). Waarschijnlijk is de kaart een navolging van de tweede staat van de kaart van Specht door de firma Ottens óf van de kopie daarvan door Matthäus Seutter. Niettemin zijn er tal van verschillen. Zo is in oostelijke richting een kleiner gebied afgebeeld, terwijl juist meer van het noorden is weergegeven. Op de kaarten van Visscher II en Specht komt het eiland Terschelling bijvoorbeeld niet voor. Güssefeld heeft voorts nieuwe gegevens toegevoegd. Onder meer is in de Biesbosch het jaartal '1421' aangebracht, het jaar waarin de Zuid-Hollandse Waard verdronk. Verder is tussen Goeree en Overflakkee voor het eerst de dijk tussen beide eilanden aangeduid. Een andere 'aanwinst' is de benaming Kromme Rijn, die op alle vroegere kaarten nog gewoon Rijn heette. De kaart van Güssefeld verwijst naar astronomische waarnemingen en metingen van de Nederlandse wis- en natuurkundige Willebrord Snellius (1591-1621). Snellius mat in 1615 door middel van driehoeksmeting de afstand op tussen Bergen op Zoom en Alkmaar. Op die manier wilde hij de lengte van een breedtegraad vaststellen. Niettemin kon met de opmeting de geografische ligging van de torens van de steden in het driehoeksnet nauwkeuriger worden weergegeven. Desondanks verwijzen Nederlandse kaarten nooit naar de geografische coördinaten van Snellius. De Franse geograaf Guillaume Delisle deed dit wel op zijn kaart van de Nederlanden uit 1702. De firma Covens & Mortier bracht van deze kaart in het tweede kwart van de 18de eeuw een kopie uit. Hoogstwaarschijnlijk heeft Güssefeld de vermelding van Snellius van de kaarten van Delisle en Covens & Mortier overgenomen. Voor het kaartbeeld koos hij echter een andere bron, die op dat moment meer actueel was. Güssefelds kaart is gepubliceerd in losse vorm. Hier afgebeeld is de eerste staat met het jaartal 1791. Er bestaat ook nog een tweede staat met een nieuwe titel en het jaartal 1807.