Politieke visies op het openbare bibliotheekwerk in Nederland

Abstract

Internationaal onderzoek Hoe denken politici en beleidsmakers over de openbare bibliotheek? Dat is in opdracht van het NBLC, Vereniging van Openbare bibliotheken in Nederland, en door de IFLA, International Federa-tion of Library Associations and Institutions uitgezocht, zodat de resultaten kunnen worden inge-bracht in een internationale vergelijking. Het onderzoek is gebaseerd op interviews met 37 politici en 37 beleidsambtenaren. Het geeft een kwalitatief inzicht in hun belangrijkste opvattingen over bibliotheken. Inzicht in verschillen Politici en ambtenaren geven veelvuldig blijk nogal verschillend te denken over de openbare bibliotheek. Daar waar ambtenaren de culturele en informatieve functie van de bibliotheek het belangrijkste is, hechten politici toch ook veel waarde aan de ontmoetingsfunctie. Beide groepen respondenten vinden de bibliotheek overigens erg belangrijk, al geeft men aan dat deze instelling beleidsmatig de laatste jaren onvoldoende aandacht heeft gekregen. Subsidies zijn te automatisch verstrekt, zonder zorg te dragen voor goede, inhoudelijke contacten en goede afspraken over de verlangde resultaten. Bibliotheken krijgen veelal hoge subsidies. Dat onderstreept hoe belangrijk de overheid deze in-stellingen vindt. Het grote publieksbereik maakt dat deze subsidies ook nauwelijks ter discussie staan. Opdrachtgeverschap De op handen zijnde vernieuwing en herstructurering van het bibliotheekwerk vraagt een nieuwe invulling van het opdrachtgeverschap van de overheid. Dat zal een positieve uitwerking hebben op de politieke en ambtelijke betrokkenheid bij dit werk. Het realiseren van vernieuwing, het kun- 4 Politieke visies op het openbare bibliotheekwerk in Nederland nen vasthouden van de goede spreiding van voorzieningen en het opbouwen van effectieve sa-menwerkingsverbanden geeft respondenten namelijk veel voldoening. Slecht contact Het feit dat er maar een bescheiden contact is met bestuurders en managers van bibliotheken ervaren de ondervraagde politici en ambtenaren als negatief. Men is vrij unaniem dat de biblio-theek een essentieel publieksgoed is, dat bijdraagt aan de beleidsdoelen van de overheid. Het is essentieel voor onze democratische samenleving en kosten voor uitleen moeten gewoon doorbe-rekend worden aan klanten. Minder eensgezind uit men zich over de ondersteunende functie van de bibliotheek voor het werkveld educatie, de gedachte dat de bibliotheek vrijheid van informatie moet propageren en een instrument zou zijn voor het realiseren van veranderingen in de samenleving. Het onderzoek maakt duidelijk welke rol ambtenaren, bibliotheken, branchenormen, adviezen van professionals, de publieke opinie, nieuwsfeiten en de eigen politieke ideologie spelen in de be-sluitvorming over bibliotheekbeleid. Weinig middelen Respondenten erkennen dat ze onvoldoende middelen hebben voor het objectief kunnen voor objectieve evaluatie vaststellen van de waarde van de bibliotheek, zodat evaluatie een subjectieve zaak wordt. Financiën zijn nog te veel de feitelijke meetlat voor deze beoordeling. Politici en ambtenaren uiten zich over de invloed van i.c.t.-ontwikkelingen op de toekomst van het bibliotheekwerk en ze noemen tal van kansen en bedreigingen voor deze sector.