Theater: van literatuur en markt naar autonome kunst

Abstract

Vandaag wil ik u meenemen naar de tijd dat de theaterkunst, zoals wij die vandaag kennen, is ontstaan: de periode van de 15e tot en met de 18e eeuw. Theater is in zekere zin te beschouwen als het resultaat van een langdurig debat, dat in die periode in Europa is gevoerd. De inzet van dat debat is de vorming van een sociaal-culturele institutie die in staat is om op een aantrekkelijke wijze de waarden en normen van de samenleving tegen het licht te houden. In het debat staan voortdurend twee standpunten tegenover elkaar. Sommigen zien theater als een soort markt, anderen beschouwen theater eerder als een vorm van literatuur. Aan het eind van de 18e eeuw wordt een voorlopige consensus bereikt; wat theater is is dan in principe voor iedereen duidelijk. Aan het begin van deze periode is dat bepaald nog niet het geval. Wel worden er overal vaste theaters gebouwd, worden er theatergezel¬schappen opgericht van professionele acteurs, komen er auteurs die speciaal voor het theater gaan schrijven en wordt dit geheel ingebed in een inhoude¬lijk en organisatorisch kader van maatschappelijke normen en culturele waarden. Kortom, overal wordt theater gemaakt, en overal waar men dat doet worden conventies geformuleerd over wat theater eigenlijk is, hoe het behoort te functioneren en waartoe het uiteindelijk dient.