De Noordnederlandsche tongvallen : kaart I : schakeering der Germaansche lange AE of Nederlandsche lange A

Abstract

De Leidse taalkundige J.H.C. Kern roept in 1878 op tot het vervaardigen van een linguïstische kaart van Nederland. Dat werd opgepakt door het (Koninklijk) Nederlandsch Aardrijkskundig Genootschap (KNAG), dat een enquête deed uitgaan waarin werd nagegaan welke klanken werden gebruikt bij de uitspraak van een aantal standaardwoorden of -zinnen. Onder leiding van de neerlandicus Prof.dr. Jan te Winkel (1847-1927) werd gepland in plaats van een taalkaart een atlas uit te brengen waarin per taalverschijnsel (klank/grammatisch verschijnsel of een paar woorden) een aparte kaart de situatie voor Nederland beschreef. Omdat fondsen uitbleven, werd besloten de voor de atlas geplande kaarten in afleveringen in het tijdschrift van het KNAG, het TAG, op te nemen. Daarnaast bracht uitgeverij Brill in Leiden de kaarten ook voor eigen rekening uit. Maar, alweer door gebrek aan fondsen, werden enkel twee van de geplande veertien kaarten in het TAG opgenomen. De andere kaarten waren slechts in manuscript gereed en zijn met het archief van Te Winkel later aan het Dialectenbureau (het latere Meertens-instituut) van de KNAW overgedragen. De kaart laat zien hoe de Nederlandse lange aa wordt uitgesproken in de dialecten in de verschillende delen van het land. Door het gebruik van kleuren (het is een chorochromatische kaart) geeft de kaart een duidelijk beeld van de verschillen. De methode is, zoals ook eerder bij de kaart van Acker Stratingh (zie elders in deze collectie van gedigitaliseerde kaarten) op enquêtes gebaseerd.