[Kaarten van de] spreiding gewassen in Nederland [en] spreiding gewassen en vee in Nederland

Abstract

Pas in 1959 verschijnt – op het moment dat het enige statistische kaartje van Nederland in de ‘Bosatlas’ (Wolters) de bevolkingsdichtheidskaart is – de ‘Landbouwatlas van Nederland’. Die atlas zal op zowel ‘Bosatlas’ als de ‘Atlas van Nederland en de Wereld’ (Meulenhoff) grote invloed hebben en eveneens op de in 1961 van start gegane nationale of wetenschappelijke ‘Atlas van Nederland’. Deze landbouwatlas is de opvolger van de twee rond 1940 intern bij het Ministerie van Landbouw vervaardigde agrarische atlassen (zie elders in deze collectie gedigitaliseerde thematische kaarten), maar had gezien de omstandigheden de tijd mee: de reproductietechnieken waren verbeterd, er was meer geld voor deze visualisatie en er was meer expertise. In tegenstelling tot de ‘Landbouwatlas’ uit 1939 en ‘Tuinbouwatlas’ uit 1940/41 is niet de planning van de agrarische productie het doel van deze atlas, maar de ondersteuning van het landbouwonderwijs. Daardoor wordt ook begrijpelijk, dat de atlas een aantal wereldkaarten bevat waar de agrarische- en klimaatomstandigheden elders worden aangegeven en men beter de specifieke situatie van de Nederlandse landbouw kan begrijpen. Ook binnen Nederland wordt niet alleen de productie, maar ook de omstandigheden bij die productie belicht: klimaat, bodem, geologie, grondwaterstand, bosarealen, perceelsvormen, mate van ruilverkaveling, bedrijfsgrootte, pacht, en pas daarna komt de eigenlijke productie aan de orde. Door de verbeterde mogelijkheden voor de druk kunnen die kaarten veel kleiner worden afgedrukt: in vergelijking met de kaarten in de vorige twee atlassen die elk nog meer dan een atlaspagina vergden, kunnen er nu liefst negen op een kaartblad worden gecombineerd, zonder dat de leesbaarheid daar veel bij inboet. Maar ook verder munt de atlas uit: het is de eerste, die een thema wetenschappelijk behandelt en toch uiterst toegankelijk maakt voor een schoolgaand publiek. De atlas is zeer gevarieerd door toepassing van een veelvoud van karteringstechnieken en er wordt ook op verschillende schalen gewerkt: waar nodig wordt er ingezoomd op delen van het land of uitgezoomd op Europa of de wereld.