Comitatus Hollandia [=] tGraefschap Hollandt

Abstract

Willem Janszoon, die zich vanaf 1621 'Blaeu' noemt, wonend op het Water (nu Damrak) te Amsterdam, gaf in 1608 een kaart van het graafschap Holland uit. Hoewel alle Hollandse kaarten uit het begin van de 17de eeuw zeer decoratief zijn, deze kaart van Holland behoort wel tot de meest decoratieve. Niet weinig wordt de aantrekkelijkheid verhoogd door de sierlijke stadsprofielen links en rechts en de rij wapens van Hollandse steden onder langs de rand. Langs de bovenrand zien we zeer fraaie gravures van edellieden, kooplui, boeren en vissers met hun dames in een landschap op het strand. Op het strand zien we de 'wonderlijcke zeijlwaghens' van prins Maurits, die een snelheid van zeven mijl per uur bereikten (1 mijl is circa. 7,5 kilometer, dus ruim 50 kilometer per uur!). Op zijn eerste kaart van Holland uit 1604 was Willem Jansz. de eerste, die de decoratie met stadsgezichten toepaste. Het naturalistische tafereel langs de bovenrand is een vernieuwing, die op deze kaart uit 1608 voor het eerst te zien is. Of Willem Jansz. zelf deze vernieuwingen heeft bewerkstelligd, of dat deze het werk zijn van de befaamde graveur Josua van den Ende of anderen is niet bekend. In de bovenstrook zien we het monogram van Claes Jansz. Visscher (tussen de voeten van de linkse en de middelste figuren van de meest rechtse groep, de 'Dorpluijden uijt Noordhollant'). Dit gedeelte is zeker geen eigen werk van Willem Jansz. Literatuur: Campbell, T., Hoogtepunten uit de wereld van de cartografie. Amsterdam, 1981 (met op blz. 90-91 een afbeelding in kleur van het exemplaar van deze kaart in de British Library te Londen); Hoff, B. van 't, De kaart van Holland gedrukt in 1608 door Willem Jansz. (Blaeu) in reproductie uitgegeven door de Historische Vereniging voor Zuid Holland onder de zinspreuk 'Vigilate Deo Confidentes', 1951; Schilder, G., Some decorative maps of Holland 1596-1610. In: The Map Collector 5 (1978), blz. 21-28; Wieder, F.C., Merkwaardigheden der oude cartographie van Noord-Holland. In: Tijdschrift van het K.N.A.G. 2e reeks, 35 (1918), blz. 479-523 en 678-706 (nr. 27 op blz. 501).