Orbis Terrarum descriptio duobis planis hemsphaeris comprehensa

Abstract

In 1617 publiceerde Johannes Janssonius een door Nicolaes van Geelkercken (ca. 1585-1656) gegraveerde wereldkaart met de titel, vertaald, ‘Uitgebreide beschrijving van de aardbol in twee platte halfronden’, waarvan hier een latere editie getoond wordt. Oorspronkelijk was de kaart in handschrift gedateerd met 1632. Dit jaartal is bij restauratie verdwenen. Opvallend is, dat bij de ontdekkingen van Schouten en Le Maire het Statenland (de oostkust van Straat le Maire) als een onderdeel van het zuidland getekend is, waarmee het belang van deze ontdekking als tweede doorvaart naar de Grote Oceaan duidelijk naar voren komt. De rijke versiering rondom het kaartbeeld, die men bij talloze 17de-eeuwse Nederlandse kaarten ziet, toont waarom men oude kaarten ook als kunstwerk kan beschouwen. Ook Van Geelkerckens kaart is rijk versierd, met bijvoorbeeld het Paradijs en het Laatste Oordeel en de vier seizoenen. Pas in de 18de eeuw wanneer men tot nauwkeuriger opmetingen komt, worden de kaarten meer nuchter en zakelijk wat betreft de decoratie totdat deze tenslotte geheel verdwijnt. Literatuur: Meurer, Peter H., De jonge Nicolaes van Geelkerken. In: Caert-Thresoor 20 (2001) 2, p. 41-48; Keuning, J., Nicolaas Geelkerken. In: Imago Mundi XI (1954), blz. 174-177; Keuning, J., Catalogus van de tentoonstelling Nicolaes van Geelkercken [...]. Zutphen, 1972.