Abstract
Pieter van den Keere, of in het Latijn Petrus Kaerius (1571-ca. 1646), is één van die personen, die de Amsterdamse kartografie in het begin van de 17de eeuw zeer sterk beïnvloed hebben. Als zwager van Jodocus Hondius sr. behoorde hij tot één van de meest beroemde families kartografische uitgevers te
... read more
Amsterdam. Dat hij een uitstekend graveur was, blijkt uit de hier getoonde kaart; tot zijn overige werk behoren onder andere de kaarten in Willem Barentsz.’
Caertboeck vande Midlantsche Zee (Amsterdam, 1598), de atlas Germania Inferior (Amsterdam, 1617), grote stadspanorama’s, wandkaarten en globes (zie overzicht in Schilder & Welu, 1980).
Deze wereldkaart, waarvan de vertaalde titel luidt: ‘Nieuwe geografische en hydrografische kaart van de aardbol’ (de eerste editie verscheen in
1608) is een kopie van Willem Jansz. (Blaeu)’s wereldkaart in mercatorprojectie van 1606, waarin de vele ontdekkingen uit het laatste kwart van de 16de eeuw aangebracht zijn (onder andere Frobisher, Davis, Willem Barentsz., De Houtman en anderen).
De kaart kende verschillende heruitgaves, waarop latere ontdekkingen zijn toegevoegd. Zo is op deze vierde editie, uitgegeven door Johannes Janssonius omstreeks 1630, de Straat le Maire (ten oosten van Vuurland) en Kaap Hoorn ingetekend. Deze ontdekkingen zijn gedaan door Jacob le Maire en Willem Cornelisz. Schouten in 1617. Het belang van deze ontdekking laat zich duidelijk zien bij vergelijking van Van den Keere’s kaart met de kaart uit Ortelius’ Theatrum of het bijkaartje rechtsonder, dat nog de oude situatie toont. Tevoren was de Straat van Magallanes de enig bekende doorvaart tussen de Atlantische en Grote Oceaan; na 1617 waren er twee doorvaarten bekend!
Door toevoeging van gravures langs de randen is de kaart aantrekkelijk gemaakt. Langs de bovenrand staan de ‘Septem Planetae’, de zeven planeten (inclusief de zon en de maan), links de ‘Quatuor Elementae’, de vier elementen (vuur, lucht, water en aarde), rechts de ‘Quatuor Anni Tempestates’, de vier jaargetijden, en onder de ‘Septem Mirabilia Mundi’, de zeven wereldwonderen.
Literatuur:
Schilder, G., Willem Jansz Blaeu’s wall map of the world on Mercator’s Projection, 1606-07, and its influence. In: Imago Mundi 31 (1979), blz.
36-54; Schilder, G. & J. Welu, The world map of 1611 by Pieter van den Keere, Amsterdam, 1980; Schilder, G., Three world maps [...], Amsterdam, 1981.
show less
