Wereldkaart naar Gerard Mercator

Abstract

De Orbis Imago, uitgegeven in 1538, is de eerste wereldkaart gemaakt door Gerard Mercator en het is de tweede door hem uitgegeven kaart. Helemaal origineel werk is het niet, Mercator kopiëerde de Nova et Integra Universi Orbis Descriptio van Orontius Finaeus uit 1531, waarin hij echter een aantal belangrijke wijzigingen aanbracht. Mercators kaart werd blijkbaar zo gewaardeerd, dat twee verschillende uitgevers te Rome een kopie vervaardigden, namelijk. Antonio Salamanca en Antonio Lafreri, beiden omstreeks 1560. De hier afgebeelde kaart is een exemplaar van Lafreri’s kopie. Het kartografisch beeld en de teksten zijn gelijk aan Mercators kaart, alhoewel de tekst onderaan tussen beide ‘halfronden’ door Mercator in het Zuidpoolland geplaatst was. In deze tekst worden de namen van de landstreken in Europa en Klein-Azië genoemd, die op de kaart door plaatsgebrek met letters of cijfers zijn aangeduid. In een tekst bovenin vermeldt Mercator dat hij bezig is met het maken van een kaart van Europa. Deze kaart, een grote wandkaart van Europa, is verschenen in 1554. Lafreri heeft deze tekst letterlijk overgenomen, zonder te vermelden dat de kaart al jaren tevoren gepubliceerd was! Grote delen van de wereld waren onbekend, in Amerika zien we bijvoorbeeld tweemaal de opmerking ‘Littora incognita’ (onbekende kust); het noordpoolgebied is gedeeltelijk als land (bij Groenland staat in dit land ‘Ulteriora incognita’, het verder gelegen land is onbekend), gedeeltelijk als ijszee (Mare Glaciale) ingetekend. In het Zuidpoolland staat een tekst, waarin medegedeeld wordt dat het zeker is dat zich daar land bevindt, maar dat de juiste grootte en vorm onzeker zijn. Andere streken waren alleen bekend uit reisverhalen, zoals bijvoorbeeld van Marco Polo. Het kleine eiland ‘Sipango’ stelt Japan voor, ‘Cathai’ is China.

Literatuur:

Nordenskiöld, A.E., Facsimile-Atlas [...]. – Stockholm, 1889 (herdruk: New York, 1973). – Met verkleinde facsimile’s van de kaarten van Orontius Finaeus (nr. XLI(2)), Mercator (XLIII) en Lafreri (afb. 54).

Schilder, G., The cartographical relationships between Italy and the Low Countries in the sixteenth century. – In: The Map Collector 17 (1981), blz. 2-8.

Tooley, R.V., Maps in Italian atlases of the sixteenth century. – In: Imago Mundi III (1939), blz. 12-47.