Schepping, wereldbeeld en levensbeschouwing

Abstract

De essays in deze bundel zijn gebaseerd op lezingen georganiseerd door het Studium Generale van de Universiteit Utrecht. Schepping, wereldbeeld en levensbeschouwing was het thema van een reeks lezingen gehouden in het voorjaar van 2002 waarin scheppingsverhalen (kosmogonieën), die in alle culturen en in alle tijden voorkomen, centraal staan. Deze verhalen zijn mythen die vaak erg van elkaar verschillen, maar wanneer men verscheidene naast elkaar legt, wordt er een bepaald gemeenschappelijk patroon zichtbaar. Wat de functie is van scheppingsverhalen, zowel op collectief (sociologisch, antropologisch) als individueel (psychologisch) niveau komt in de bijdragen aan de orde. Scheppingsverhalen hangen nauw samen met religies. Hoe is het verband tussen religie (levensbeschouwing) en scheppingsverhalen? Een zelfde scheppingsverhaal (Genesis) komt voor in diverse religies (christendom, islam, jodendom). Er zijn levensbeschouwingen die er verschillende scheppingsverhalen op na houden: veel moderne liberale christenen beschouwen Genesis als een literair verhaal en accepteren de moderne wetenschappelijke visie van de Big Bang en de evolutietheorie. Ook zijn er gelovigen (creationisten) die het bijbelse scheppingsverhaal letterlijk geloven en dat soms zelfs wetenschappelijk menen te kunnen onderbouwen. De wetenschappelijke visie op het ontstaan van het heelal, de aarde, leven en de mens sluit de waarheid van alle andere scheppingsverhalen echter uit. Wat het hedendaagse wetenschappelijke scheppingsverhaal is en wat de wetenschappelijke status hiervan is en of die consequenties voor een wereldbeeld en levensbeschouwing hebben, het komt allemaal aan de orde. In de serie Denkend aan Holland. Cultuurfilosofen spreken zich uit (najaar 2002) gaven diverse cultuurfilosofen hun visie op de existentiële problemen van Nederland. Vragen over onder andere de multiculturele samenleving, pluralisme en relativisme zijn aan de orde gekomen. De sprekers vertegenwoordigden een breed spectrum van de moderne (cultuur-) filosofie. In deze bundel zijn alleen bijdragen van Wim Rietdijk en Etienne Vermeersch opgenomen. Deze bijdragen sluiten goed aan bij het thema van de reeks Schepping, wereldbeeld en levensbeschouwing want beide denkers hebben vanuit een wetenschappelijk wereldbeeld en een humanistische levensbeschouwing rationele kritiek op andere wereldbeelden en levensbeschouwingen. Dit boek is een uitnodiging om een kijkje te nemen in het rariteitenkabinet van fantastische scheppingsverhalen, wereldbeelden en levensbeschouwingen. Oktober 2003