De zwakste schakel. Enkele gevolgen van het stelsel van gelede normstellingen

Abstract

Het economisch strafrecht kenmerkt zich door het veelvuldig gebruik van zogenaamde gelede normstellingen. Niet alleen is het zo dat ten aanzien van zeer veel voorschriften in de Wet op de economische delicten (WED) moet worden nagaan of het overtreden ervan een economisch delict en daarmee een strafbaar feit is, tevens zal vaak in lagere regelgeving moeten worden gedoken om uit te vinden hoe het voorschrift precies moet worden ingevuld. Dit is een wetgevingstechniek die een aantal bezwaren met zich brengt. Met name de rechtszekerheid komt in het gedrang door dergelijke ontoegankelijke regelgeving. De ontwikkeling heeft zich de afgelopen jaren echter voortgezet in het bestuursstrafrecht: we zien ook hier dat de gelede normstelling voorkomt en tot punitieve sancties kan leiden. In deze bijdrage zal ik twee fenomenen bespreken die bij de gelede normstellingen de kop opsteken. Het eerste, dat zich zowel in het straf- als bestuursrecht kan voordoen, behelst het verschijnsel dat de uiteindelijke norm wordt neergelegd in een stuk regelgeving dat wellicht niet is terug te voeren op de oorspronkelijke wet in formele zin. Ik zal ingaan op voorbeelden waarin sprake is geweest van discussie over de (on)verbindendheid van regelgeving. De vraag of de regeling verbindend is of niet klemt te meer als het tweede verschijnsel zich voordoet. Dit fenomeen speelt met name in het bestuursrecht: de situatie dat de handhaving en sanctionering van een bepaalde regeling is opgedragen aan hetzelfde (zelfstandige) bestuursorgaan als dat de regelgeving in eerste instantie heeft vastgesteld. Ik zal stilstaan bij de wenselijkheid van het in één hand gelegen zijn van zowel de vaststelling van de regelgeving, het toezicht op de naleving ervan en de uiteindelijke sanctionering van die naleving.