Abstract
In 2021 wordt de Omgevingswet ingevoerd. Ruimtelijk cultureel erfgoed zal dan samen met andere componenten van de leefomgeving integraal worden meegenomen in de ruimtelijke planning. Daarnaast zal participatie een belangrijke rol krijgen in de planprocessen die onder de Omgevingswet zullen plaatsvinden. Nu veel gemeenten experimenteren in voorbereiding op de Omgevingswet,
... read more
is het relevant om te analyseren hoe participatie en cultuurhistorie samengaan, zodat inzichten met betrekking tot participatie en cultuurhistorie in het heden kunnen bijdragen aan de inzet van participatie in cultuurhistorie in de toekomst. Deze scriptie geeft dan ook antwoord op de vraag: hoe draagt participatie bij aan cultuurhistorisch onderzoek en beleidsvorming?
Participatie is in de afgelopen decennia een steeds belangrijker onderwerp geworden en er wordt steeds meer gerekend op actief burgerschap. Beleidsbeïnvloedende participatie, een subvorm van participatie in brede zin, zorgt volgens de literatuur voor empowerment van burgers, legitimering van de uitkomsten en kennisproductie. Daarnaast kunnen burgers van elkaar leren en meer begrip voor elkaar kweken, en kan participatie zorgen voor de groei van sociale netwerken en het bekwamer worden van burgers. Schijnrepresentatie, uitsluiting en ontevredenheid zijn gevaren die op de loer liggen wanneer participatie negatief uitpakt. Ook erfgoed is sterk veranderd. Zo wordt erfgoed steeds vaker gezien als een sociaal construct, ontstaat er ruimte voor immaterieel erfgoed en biedt erfgoed aanknopingspunten voor ruimtelijke transformatie. Deze nieuwe benadering wordt ook wel geduid als de vectorbenadering, die bestaat naast de sector- en de factorbenadering. Omdat erfgoed sociaal wordt geconstrueerd legt discussie erfgoed bloot.
Wat in het werkveld wordt begrepen als participatie, valt in strikte zin slechts ten dele onder beleidsbeïnvloedende participatie. Het verzamelen van kennis en verhalen is eerder een cultuurhistorische onderzoeksmethode die past bij de hedendaagse benadering van erfgoed in de vectorbenadering, dan dat het een participatieve vorm is. Omdat erfgoed bloot komt te liggen door discussie, bieden integrale en veranderingsgerichte benaderingen in de ruimtelijke planning mogelijkheden om erfgoed naar boven te halen en een plaats te geven in ruimtelijke transformaties. De Omgevingswet voorziet in die integraliteit, maar een valkuil is dat gemeenten zelf vormgeven aan de participatietrajecten. Als de brede definitie van participatie in gebruik blijft, zal er onder de Omgevingswet niet in alle gevallen echte participatie plaatsvinden, waardoor positieve uitkomsten van participatie zoals draagvlak, legitimiteit en kennisproductie, onder druk komen te staan van negatieve uitkomsten, zoals schijnrepresentatie, uitsluiting en ontevredenheid.
show less