“Taal is echt een risicofactor op het werk…” Een kwalitatief onderzoek naar meertalige communicatieve modi in de Nederlandse bouwnijverheid en glastuinbouw

Abstract

De komst van arbeidsmigranten naar Nederland is de laatste jaren sterk toegenomen en het blijkt dat Nederland niet zonder deze hulp uit het buitenland kan (NOS, 2019). Branches zoals de bouwnijverheid en landbouw moeten zich voorbereiden op de consequenties die deze meertalige communicatie met zich mee brengt. In deze scriptie wordt onderzocht welke communicatie modi ingezet worden in deze sectoren. Om deze vraag te kunnen beantwoorden zijn interviews afgenomen met leidinggevenden uit de bouwnijverheid. Ook zijn een aantal glastuinbouwers uit Noord-Brabant geïnterviewd. Er is gebleken dat verschillende communicatieve modi ingezet worden om de taalbarrière te overbruggen. De inzet van een voorman als tolk om de instructie van de leidinggevende over te brengen aan collega’s bleek een belangrijk hulpmiddel. Daarnaast wordt ook de Engelse en Duitse taal gebruikt als lingua franca om de boodschap over te brengen. Twee sprekers van een andere taal moeten vaak hun eigen moedertaal gebruiken omdat ze eentalig zijn. Receptieve vaardigheden worden hierbij ingezet om elkaar te kunnen verstaan. Er wordt dus feitelijk gebruik gemaakt van luistertaal. Echter, om luistertaal efficiënt in kunnen te zetten is taalbewustzijn nodig (Blees & ten Thije, 2016). Men blijkt niet genoeg bewust van de eigen taalvaardigheden en die van de gesprekspartner. Deze belemmeringen veroorzaken problemen in de aansturing met veiligheidsrisico’s tot gevolg. Het vergroten van taalbewustzijn onder het personeel zal het gebruik van luistertaal promoten. De bouwsector staat erg open voor adviezen vanuit de Taalunie om meertalige communicatie beter te laten verlopen. Dit onderzoek sluit af met een aanbeveling.