Van government naar governance: Over de veranderende rol van gemeentes

Abstract

In de afgelopen jaren is in Nederland een aantal decentralisaties doorgevoerd in het sociale domein. Dit betekent dat verantwoordelijkheden voor de ontwikkeling en uitvoering van sociaal beleid zijn overgeheveld naar gemeentes. Doordat de decentralisaties zowel een transitie als transformatie inhouden, zullen gemeentes hun governancerol moeten aanpassen. Hierover is veel geschreven in theoretische literatuur, maar slechts in beperkte mate empirisch onderzoek naar uitgevoerd. In dit onderzoek is de visie van nationale partijen op de veranderende governancerol van gemeentes onderzocht en welke successen en uitdagingen zij voorzien. Ook is onderzocht hoe twee Nederlandse gemeentes hun nieuwe governancerol vormgeven en uitvoeren en welke successen en uitdagingen zij daarbij tegenkomen. Voor dit onderzoek is een bestaande, kwalitatieve dataset gebruikt, bestaande uit interviews met nationale en lokale partijen. Uit de interviews blijkt dat de vrijheid van gemeentes in de vormgeving van hun governancerol wordt beperkt door bezuinigingen en kaders vanuit nationaal niveau, hetgeen uitdagingen met zich meebrengt. Binnen deze kaders en bezuinigingen zijn de gemeentes bepalend betreft de hoofdlijnen van de decentralisaties, maar laten de inhoudelijke invulling en uitvoering van de zorg en de nieuwe werkwijze over aan professionals. Het merendeel van de respondenten is tevreden met deze governancerol. Opgemerkt wordt dat verbeteringen mogelijk zijn in de samenwerking tussen partijen en dat meer tijd en budget het decentralisatieproces mogelijk soepeler kunnen laten verlopen en fricties zou kunnen voorkomen. Dit onderzoek draagt bij aan empirische kennis over governancerollen en is gemeentes mogelijk tot nut in de vormgeving en uitvoering van hun governancerol, door hen te voorzien van ervaringen uit andere gemeentes. Daarnaast heeft dit onderzoek wetenschappelijk relevantie, doordat het theoretische modellen toetst aan de empirie en deze modellen aan de hand van de resultaten aangescherpt zouden kunnen worden.