Die Verwendung didaktischer Literatur als Quelle für die Rekonstruktion der höfischen Kultur im deutschen Mittelalter (1200) Eine exemplarische Analyse anhand der Essensszenen des 'welschen gastes' von Thomasin von Zerklaere

Abstract

Wanneer het gaat om de reconstructie van de middeleeuwse cultuur wordt teruggegrepen op verschillende soorten bronnen: literatuur, kunst en archeologie. Deze bronnen worden dan ook veelvuldig gebruikt in het onderzoek naar middeleeuwse cultuur. Binnen de literatuur is er een stroming die didactische literatuur genoemd wordt. Hierin worden leefregels opgeschreven. Dit is een stroming die in Duitsland rond 1200 opkwam. Een van de werken die toen geschreven is, is 'der welsche gast', geschreven door Thomasin von Zerklaere. Dit werk is in 1216 voor het eerst geschreven, en beschrijft in tien delen de manier waarop mensen zich dienen te gedragen. Het eerste deel heeft in het bijzonder betrekking op etiquette. Het gebeurt dan ook veelvuldig dat passages uit deze tekst worden gebruikt om te schetsen hoe het hofleven in de middeleeuwen eruit gezien zou hebben.

Het probleem hiervan is dat bij het gebruiken van deze bronnen zelden wordt gekeken naar de historische context waarin ze zijn geschreven. Der welsche gast is geschreven aan een hof dat vanuit politiek perspectief tot het Duitse rijk behoorde. Topografisch en cultureel gezien ligt het hof van Aquileja in Italië. Het is dus aannemelijk dat veel van de gebruiken in Aquileja vanuit Italiaanse invloeden zijn ontstaan. Hier moet ook bij gerekend worden dat de Patriarch van Aquileja zijn eigen politieke agenda had. Gestreefd werd naar goede contacten met andere hoven en heersers. Deze Patriarch, Wolfger von Erla, was ook een patriarch die gericht was op goede contacten en netwerken om op die manier de vrede te bewaren. Dit streven is ook zichtbaar in de literatuur waar hij als mecenas bij betrokken was.

Het is om die reden dat in dit onderzoek centraal staat of de tekst van Thomasin von Zerklaere wel zonder kanttekeningen overgenomen mag worden in het reconstrueren van hofcultuur in de middeleeuwen. Er zijn vele factoren die ook meegenomen dienen te worden in deze reconstructie. In dit onderzoek is zowel op de tekst ingegaan: het publiek, de auteur en de inhoud, als ook op de historische context: Het Duitse rijk om 1200, Aquileja en de patriarch Wolfger von Erla.