'In de regie': De herijking van de professie van advocaten-generaal

Abstract

Advocaten-generaal zijn van origine klassieke professionals, die over specifieke juridische kennis en expertise beschikken en de exclusieve bevoegdheid hebben om zaken in hoger beroep af te handelen. De afgelopen jaren hebben advocaten-generaal te maken met veel veranderingen in de werkomgeving ten gevolge van financiële druk, waardoor zij minder ondersteuning ontvangen en vraaggestuurd moeten werken. Ook moeten zij meer transparant zijn en verantwoording afleggen aan partijen als de politiek, de media en de samenleving. Verder hebben zij te maken met veranderingen in de fysieke en digitale werkomstandigheden, waardoor zij andere werkwijzen zullen moeten hanteren. Tot slot neemt de complexiteit van zaken toe en ook de aanpak daarvan omdat er meer moet worden samengewerkt.

Om de gewenste en verwachte kwaliteit te kunnen blijven leveren zal de professie van advocaten-generaal moeten worden herijkt. Daarom heeft het bestuur ingezet op een ‘advocaat-generaal in de regie’. Advocaten-generaal zullen hun professie moeten regisseren en daarom ook over niet-inhoudelijke vaardigheden moeten beschikken. Zij zullen in die rol andere functiegroepen moeten aansturen. Ook zijn timemanagement vaardigheden van belang om hun werk, andere functiegroepen en werkomstandigheden te managen. Daarnaast speelt communicatie en samenwerking een steeds belangrijkere rol in de uitvoering van hun werk omdat uitwisseling van kennis zeer noodzakelijk is. Er zal meer moeten worden gecommuniceerd naar onder andere de media, waardoor zij ook over mediavaardigheden zullen moeten beschikken. Advocaten-generaal zullen ook over feedbackvaardigheden moeten beschikken om hun en andermans leervermogen te verbeteren. Bovendien zullen advocaten-generaal door technologische innovaties over meer digitale vaardigheden moeten gaan beschikken om hun werk beter te kunnen regisseren.

Advocaten-generaal zijn afhankelijk van verschillende omstandigheden die een stimulerende of belemmerende invloed hebben op de mate dat advocaten-generaal ‘in de regie’ kunnen zijn. Advocaten-generaal worden op verschillende manier ondersteund en gefaciliteerd (zoals administratief, logistiek, juridisch en digitaal). Een andere belemmering is, dat zij niet of nauwelijks plaats- en tijdsonafhankelijk kunnen werken. Ook ontbreekt er bij advocaten-generaal onderling ‘community gevoel’, waardoor intervisiebijeenkomsten zullen moeten worden gefaciliteerd om op deze manier (niet-) inhoudelijke kennis met elkaar te kunnen delen. Deze stimulerende omstandigheden voor een ‘advocaten-generaal in de regie’, zijn echter op dit moment onvoldoende georganiseerd, waardoor advocaten-generaal zich belemmerd voelen in de uitvoering van hun werkzaamheden.

Daarnaast zijn er omstandigheden betreffende het management. Over en door het thema de ‘advocaat-generaal in de regie’ heerst er veel onwetendheid. Advocaten-generaal weten onvoldoende wat er hieronder wordt verstaan, wat zij van andere functiegroepen kunnen verwachten en welke kwaliteit zij ‘minimaal’ dienen te leveren. De beelden en verwachtingen van advocaten-generaal over de ingezette transitie zijn niet eenduidig en komen niet altijd overeen met de visie van het bestuur. Dit belemmert de transitie naar een ‘advocaat-generaal in de regie’, omdat advocaten-generaal zich er niet mee identificeren en niet de noodzaak ervan inzien. Advocaten-generaal zullen het belang van de transitie moeten inzien en het management zal zorg moeten dragen voor meer draagvlak, zodat de weerstand van advocaten-generaal wordt verminderd. Verder is het van belang dat (nieuwe) advocaten-generaal in de socialisatie en opleidingsfase (in de OIO-opleiding en in functioneringsgesprekken) op de hoogte worden gesteld van de ‘nieuwe’ vaardigheden die zij dienen te beschikken. Bovendien zullen direct leidinggevenden een faciliterende en coachende rol moeten aannemen om de ontwikkeling naar een ‘advocaat-generaal in de regie’ en de benodigde vaardigheden te stimuleren. Er zal ook moeten worden toegezien op de vastgestelde (landelijke) uniforme werkwijzen en het aanspreken van functiegroepen indien daarvan wordt afgeweken. Daarvoor is er behoefte aan een bestuur die strategische lijnen (op het gebied van kwaliteit en ondersteuning) voor de toekomst uitstippelt, zodat advocaten-generaal duidelijkheid hebben over waar zij hun te hanteren werkwijzen op moeten afstemmen.

Tot slot zijn er omstandigheden omtrent advocaten-generaal zelf. Advocaten-generaal zullen voor de uitoefening van het beroep moeten beseffen dat zij over andere vaardigheden moeten beschikken. Hiervoor zullen zij door middel van zelfreflectie, intervisie en trainingen zich verder moeten bekwamen in deze ‘nieuwe’ vaardigheden. Daarnaast zullen zij, naast zich verantwoordelijk te voelen over hun zaken, ook zich verantwoordelijk moeten voelen over het totaal proces van hun zaken (door tijdig zittingsteam bijeenkomsten te organiseren, zich eigenaar voelen en de bevoegdheid krijgen en nemen om andere functiegroepen op de inhoud aan te spreken).

Kortom, er zijn een aantal ontwikkelingen (advocaten-generaal moeten vraaggestuurd werken, kennen ‘zaakseigenaarschap’, worden centraler in het proces van een zaak gezet en zullen zittingsteam bijeenkomsten moeten organiseren) die ervoor zorgen dat advocaten-generaal meer ‘in de regie’ zijn. Echter, zal voor de transitie naar een ‘advocaat-generaal in de regie’ eerst aan bovengenoemde randvoorwaarden moeten worden voldaan willen advocaten-generaal volledig ‘in de regie’ zijn.