Non è ironico? Un'analisi contrastiva della traduzione dell'ironia nei sottotitoli olandesi e italiani della serie televisiva americana Sex and the City.

Abstract

Dit onderzoek heeft gekeken naar hoe ironische uitspraken uit de Amerikaanse televisieserie Sex and the City, werden overgebracht in de Nederlandse en Italiaanse ondertiteling van de serie. Om het corpus samen te stellen, zijn 32 afleveringen onderzocht, waarin 49 ironische uitspraken werden gevonden. Deze zijn onderverdeeld in de verschillende typen ironie die zijn geformuleerd door Dynel (2013). Vervolgens zijn deze geanalyseerd aan de hand van 22 vertaalstrategieën, geformuleerd door Chesterman (1997) en herzien door Rietveld (2008). Dit om te zien hoe de ironie uit de uitspraken werd overgebracht in de beide talen. Uit deze analyse kwam dat niet alle uitspraken als ironisch zijnde werden vertaald, zowel in het Nederlands als in het Italiaans niet. Het type ironie dat het meeste voorkwam in allebei de talen was ideational negation irony. In het Nederlands werd een gemiddelde van 3,63 vertaalstrategieën gebruikt om elke ironische uitspraak te vertalen. In het Italiaans betrof dit een gemiddelde van 3,48. Ideational negation irony was het enige type ironie waarbij het Italiaans gemiddeld meer vertaalstrategieën gebruikte dan het Nederlands. In het Nederlands werd er voor de vertaling van elk type ironie het meeste pragmatische strategieën gebruikt. In het Italiaans was dit alleen niet zo voor de vertaling van verisimilar irony. Beide talen hebben uit elke categorie vertaalstrategieën dezelfde vertaalstrategie het vaakst gebruikt (verandering van structuur, verkorting, en weglating). Het Nederlands paste vaker verkortingen, weglatingen, en domestication toe. Het Italiaans daarentegen paste regelmatig synoniemen, hyponiemen, en hyperoniemen toe, waar deze in het Nederlands nooit werden toegepast. Concluderend zeggen de resultaten van dit onderzoek voorzichtig dat de Nederlandse ondertiteling zich sterker heeft aangepast. Het Italiaans bleek vaker een andere verwoording te gebruiken voor bepaalde woorden, terwijl het wel trouwer bleef aan de algemene verwoording van de Engelse zinnen. Wanneer dit teruggekoppeld wordt aan het werk van House (1977) zou men kunnen zeggen dat er in de vertaling van ironie vanuit het Engels naar het Nederlands (in de context van ondertitels) meer sprake is van een covert vertaling, dan in de vertaling van ironie vanuit het Engels naar het Italiaans.