Leerkrachtgedragingen bij het bieden van autonomie-ondersteuning en structuur

Abstract

Leerkrachten moeten leerlingen volgens de zelfdeterminatietheorie autonomie-ondersteuning en structuur moeten bieden om te voldoen aan de behoeftes van autonomie en structuur. Het tegengestelde van autonomie-ondersteuning is controle en het tegengestelde van structuur is chaos (Deci & Ryan, 2002). Volgens de zelfdeterminatietheorie is het wenselijk dat autonomie-ondersteuning en structuur samengaan (Reeve, 2002;Vansteenkiste et al., 2012; van Loon, Ros & Martens, 2012), maar hier is beperkt onderzoek naar gedaan .Veel onderzoek naar autonomie-ondersteuning en structuur is uitgevoerd met behulp van zelfvragenlijsten (e.g.Jang et al., 2010; Sierens, Vansteenkiste, Goossens, Soenens & Dochy, 2009; Vansteenkiste et al., 2012) en niet met behulp van observaties (Stroet et al., 2013), waardoor geen duidelijk inzicht is in de gedragingen van een leerkracht bij autonomie-ondersteuning en structuur. Voor dit onderzoek is een model ontworpen waarbij autonomie-ondersteuning en structuur complementair zijn. Hierdoor ontstaan vier kwadranten voor mogelijk leerkrachtgedrag. In dit explorerende onderzoek is gekeken welke leerkrachtgedragingen typerend zijn voor elk kwadrant. Aan de hand van een observatieschema zijn observaties uitgevoerd bij zeven leerkrachten die lesgeven aan de bovenbouw van een basisschool. Intervallen zijn gescoord om te kijken binnen welk kwadrant de fragmenten vielen, zodat vervolgens gekeken kon worden wat een leerkracht hier precies deed. Opvallend was dat de leerkrachten veel meer scoorden op controle dan autonomie-ondersteuning, terwijl dit juist wenselijk zou zijn. Tevens kwam autonomie-ondersteuning niet voor in combinatie met chaos, terwijl leerkrachten hier vaak voor vrezen. Daarbij kwam naar voren dat leerkrachten vaak gebruik maakten van veel leerkrachtgedragingen en hierdoor minder goed te typeren waren binnen een bepaald kwadrant.