Een netwerk van symptomen: de waargenomen causale relaties tussen de sociale angststoornis en depressie.

Abstract

Co-morbiditeit is een veelvoorkomend probleem in de geestelijke gezondheidszorg. De netwerktheorie biedt een nieuwe kijk op co-morbiditeit, door ervan uit te gaan dat gezamenlijk optredende stoornissen niet veroorzaakt worden door gemeenschappelijke onderliggende factoren zoals biologische markers, maar doordat symptomen elkaar onderling beïnvloeden en aldus een netwerk vormen. Wanneer symptomen van een stoornis leiden tot symptomen van een andere stoornis, ontstaat co-morbiditeit. In het huidige onderzoek werd de waargenomen co-morbiditeit tussen de sociale angststoornis en depressie onderzocht. Eén onderzoeks- en praktijkexpert op het gebied van sociale angst en depressie en 51 ervaringsdeskundigen met sociale angst- en depressieklachten gaven in de vragenlijst ‘Perceived Causal Relations’ (Frewen, Allen, Lanius & Neufeld, 2012) aan hoe zij dachten dat symptomen samenhangen. Aan de hand hiervan werden twee netwerken geconstrueerd (één van de expert en één van de ervaringsdeskundigen) van waargenomen verbanden tussen de verschillende symptomen. Een laag zelfbeeld, angst voor het negatieve oordeel van anderen, het ervaren van spanning/ongemak in sociale situaties, het op zichzelf gericht zijn, vermijding van (sociale) activiteiten en een sombere stemming bleken de belangrijkste symptomen te zijn voor het veroorzaken van co-morbiditeit. Daarnaast bleken (voornamelijk negatieve) levensgebeurtenissen de symptomen ook te kunnen beïnvloeden. Het netwerk volgens de expert kwam grotendeels overeen met gevonden verbanden in de vakliteratuur, het netwerk volgens de ervaringsdeskundigen niet. Dit bevestigt dat de lekenkennis over psychische stoornissen vaak gering is, zelfs bij mensen met ervaring met de klachten. De bevindingen bieden een verklaring voor de veelvoorkomende co-morbiditeit tussen depressie en sociale angst. Mogelijke implicaties van het onderzoek worden besproken.