TRIAL & ERROR: De Gemeente en Experimenteren met Zelforganisatie

Abstract

In dit onderzoek is gekeken naar de factoren en randvoorwaarden die van invloed kunnen zijn bij succesvol zelforganisatie in stedelijke vernieuwing, de invloed van de gemeentelijke overheid op het resultaat, alsmede de samenhang daartussen. In dit onderzoek kwam naar voren dat er een verandering plaatsvindt in de manier waarop de samenleving wordt bestuurd. Echter, ten opzichte van de traditionele vormen van sturing is niet de omvang maar eerder de vorm van controle veranderd. Er is een verschuiving zichtbaar van directe formele methoden van controle, uitgevoerd in bureaucratische hiërarchieën, naar een meer indirecte regulering via beleidsnetwerken op lokaal niveau. Deze verschuiving is te verklaren vanuit twee ontwikkelingen, te weten de toegenomen complexiteit in de samenleving en afhankelijkheid tussen actoren voor het ontwikkelen, organiseren en uitvoeren van beleid. Het onderzoek leidt tot de conclusie dat zelforganisatie gebaat is bij een gevarieerde aanpak. De nieuwe rol van gemeenten vraagt niet alleen om maatwerk en een open instelling van de betrokken actoren, maar ook om een cultuuromslag bij bestuurders en hun ambtenaren. Van belang is dat de overheid burgers centraal stelt, waarbij ze burgers in verbinding brengen door overlap te vinden in gemeenschappelijke belangen en probleempercepties. Een faciliterende en stimulerende gemeente, die zowel ruimte biedt als richting geeft is daarbij gewenst. Hoe deze mix eruit moet zien is moeilijk te zeggen. Verder komt uit de casestudie naar voren dat de rol gemeenten niet onderschat mag worden. De wijze van sturing heeft namelijk veel invloed op het succes van zelforganisaties. Hoe de interventies van gemeenten zich verder ontwikkelen in het proces en hoe de relaties tussen verschillende instrumenten groeit, kan het proces van zelforganisatie maken of kraken.