Nationale identiteit en politiek Een onderzoek naar hoe politieke partijen nationale identiteit conceptualiseren

Abstract

Identiteit en nationale identiteit zijn sinds enkele jaren punt van discussie in het wetenschappelijk-, publiek- en politiekdebat. In een tijd waar maatschappelijke ontwikkelingen op het gebied van migratie, multiculturalisering, globalisering en europeanisering centraal staan, worden er vragen aangewakkerd als: 'Wie zijn wij?' en 'Wat is Nederland?'. Nationale identiteit wordt dan ook telkens opnieuw weer ter discussie gesteld. Politiek en nationale identiteit lijken onlosmakelijk met elkaar verbonden. In het academische debat vinden we de opvatting terug dat identiteiten gevormd worden door politieke partijen en naties. Dit onderzoek heeft dan ook tot doel te achterhalen op welke manier Nederlandse politieke partijen nationale identiteit conceptualiseren. Om deze vraag te kunnen beantwoorden zal er gekeken worden naar de cultuurparagraaf in de verkiezingsprogramma's van 2010 en 2012. Van de volgende partijen zullen de verkiezingsprogramma's geanalyseerd worden: Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD), Partij van de Arbeid (PvdA), Partij voor de Vrijheid (PVV), Socialistische Partij (SP) en Christen Democratisch Appèl (CDA). Dit zijn de vijf partijen met de meeste zetels in de Tweede Kamer in 2010 en 2012. Om tot een antwoord te komen op de hoofdvraag heeft er eerst een theoretische verkenning plaatsgevonden naar het begrip 'identiteit'. Hieruit is gebleken dat identiteit een dynamisch concept is, waar geen vaststaande definitie voor gegeven kan worden. Vervolgens is er aan de hand van het werk van Margaret Canovan en Anthony Smith een lijst opgesteld met zes verschillende opvattingen van nationale identiteit: een territoriale en ruimtelijke opvatting, een etnische opvatting, een culturele opvatting, een statelijke opvatting, een modernistische opvatting en een subjectieve opvatting. Aan de hand van de bovenstaande opvattingen heeft er een analyse plaatsgevonden, waaruit bleek dat alle politieke partijen geschiedenis en cultureel erfgoed inzetten bij het conceptualiseren van nationale identiteit. De verschillende politieke partijen leggen op de aspecten die zij van belang vinden, de nadruk. Hierdoor wordt er door iedere partij op een andere manier nationale identiteit geconceptualiseerd.