Mensenrechteneducatie. Een verkennend onderzoek naar de kansen en belemmeringen voor een structurele inbedding van mensenrechteneducatie.

Abstract

Mensenrechteneducatie (MRE) gaat over onderwijs, training en informatie gericht op het bouwen van een universele cultuur van mensenrechten. MRE is in Nederland onvoldoende ontwikkeld. Met het huidige tekort aan aandacht voor MRE voldoet Nederland niet aan haar nationale en internationale verplichtingen. In dit onderzoek wordt gekeken welke succesfactoren en belemmerende factoren om MRE uit te voeren in Nederland van toepassing zijn. Methode: In een internationaal literatuuronderzoek zijn de factoren onderzocht die bijdragen aan de verankering van MRE in het onderwijs. Daarnaast zijn de gegevens van focusgroepen en leerlingpanels gebruikt om de kansen en belemmeringen voor een structurele inbedding van MRE in het onderwijs te onderzoeken. In totaal hebben 75 personen deelgenomen aan dit onderzoek. Hiervan hebben 28 volwassenen deelgenomen aan een focusgroep. Er zijn drie aparte focusgroepen georganiseerd, een voor de experts van het College voor de Rechten van de Mens en twee voor de experts uit het onderwijsveld waarin een onderscheid is gemaakt tussen PO en VO. Daarnaast hebben 47 leerlingen deelgenomen aan het participatief jongerenonderzoek, ook hier is een onderscheid gemaakt in het PO en VO. Resultaten: De ervaringen met MRE en de visie op de inhoud en doelen van MRE worden beschreven. Daarnaast worden de kansen en belemmeringen voor de implementatie, vorm en rol van de docent besproken. Op basis van de resultaten is een analyse-instrument ontwikkeld. Dit instrument helpt scholen te bepalen of zij de mogelijkheden om MRE te implementeren benutten. Conclusie: Om MRE op een structurele manier in het onderwijs te verankeren, is het aan te bevelen om zowel een top-down als bottom-up aanpak te stimuleren. Aan de ene kant is controle van bovenaf nodig voor de implementatie, uitvoering en evaluatie van MRE. Ook is een schoolbrede implementatie, een doelgerichte en planmatige aanpak en een plek in de kerndoelen en het curriculum van belang. Aan de andere kant is het belangrijk dat MRE zich bottom-up ontwikkelt. MRE zou vanuit de scholen moeten ontstaan en verweven worden in de visie, kernwaarden en cultuur van de school. Docenten spelen een belangrijke rol, zij moeten ondersteund worden in de vaardigheden dialoogvoering, reflectie en discussie. MRE zou klein moeten beginnen bij de bewustwording en inventarisering van good practices.