Abstract
De onderkenning van het wereldwijde klimaatprobleem in relatie tot de almaar toenemende energievraag en daarmee gepaard gaande emissies van broeikasgassen hebben geleid tot diverse globale en nationale doelstellingen om deze broeikasgas emissies te verminderen. Het voldoen aan deze doelstellingen is slechts mogelijk als een groot aantal technologieën beschikbaar komt voor
... read more
energiebesparing en duurzame energievoorziening. Anders gezegd, het ontwikkelen en stimuleren van het op de markt brengen van zulke technologieën is het hart van energie- en klimaat beleid in de wereld. Onderzoek en ontwikkeling van nieuwe technologieën wordt ondersteund door (inter)nationale overheden die tevens stimuleringsmaatregelen nemen voor marktintroductie van nieuwe, duurzame en potentieel goedkopere, energie technologieën. De vraag is hierbij op welk moment deze maatregelen voor welke technologie moeten worden genomen om succesvolle marktintroductie te bewerkstelligen. Strategische plannen in de vorm van research agenda’s en roadmaps worden daartoe ontwikkeld, zie bijvoorbeeld de recente Global Energy Assessment1. De uitdaging daarin is het vaststellen van de ontwikkelingssnelheid van energie technologieën dat in kaart kan worden gebracht door het concept van technologisch leren. De kostenontwikkeling van een technologie wordt grafisch gerelateerd aan de hoeveelheid geïmplementeerde technologie (of de hoeveelheid geïnstalleerde capaciteit van bijvoorbeeld zonnepanelen), dit wordt leercurve genoemd. Van veel en uiteenlopende technologieën is vastgesteld dat hoe meer een technologie wordt gebruikt hoe goedkoper deze wordt. Veel studies, o.a. samengevat in2, hebben laten zien dat bij een verdubbeling van gebruik de kosten van die technologie met een zogenaamde leersnelheid van ongeveer 20% afnemen. Men spreekt ook wel over een progress ratio van 80% (één minus leersnelheid). Dit is gebaseerd op het uitgangspunt dat hoe groter de afzetmarkt van een technologie het productieproces door ervaring en schaalgrootte efficiënter en dus goedkoper kan plaatsvinden. Historische leercurveanalyses kunnen goed gebruikt worden voor roadmap ontwikkeling en geven tenminste onzekerheidsmarges waarbinnen de progress ratio per technologie zou moeten variëren in deze roadmaps. Analyse van een leercurve van een bepaalde technologie moet gebaseerd zijn op een periode van tenminste een decade. Kortdurende (enkele jaren) schommelingen in balans tussen aanbod van en vraag naar een technologie, maar ook fluctuaties in prijzen van belangrijke grondstoffen voor een technologie kunnen afwijkingen van de leercurve veroorzaken. Fotovoltaïsche zonneenergie (zon-PV) en off shore wind zijn voorbeelden van energie technologieën, waar dit heeft plaatsgevonden, en worden daarom in het hiernavolgende besproken.
show less