Samenhang tussen bibliotherapie en literatuuronderwijs: Is een bibliotherapeutische vorm van literatuuronderwijs geschikt ter bevordering van de leesattitude in de brugklas?

Abstract

Met dit onderzoek geef ik een antwoord op de vraag of en in welke vorm bibliotherapie een succesvolle aanpak van literatuuronderwijs zou kunnen zijn om in de brugklas de leesattitude van de hedendaagse lezer te bevorderen. Nederlandse kinderen behoren tot de minst gemotiveerde lezers ter wereld (Twist, Gnaldi, Schagen, Morisson, 2004: 392). In 2003 heeft Joke Bos een kloof tussen het literatuuronderwijs in groep 7 en 8 en het literatuuronderwijs in de brugklas en de tweede klas geconstateerd (Bos, 2003). Waar de leeshouding van leerlingen in de eerste schooljaren nog enigszins positief is, gaat deze in de jaren na het basisonderwijs ook in de Verenigde Staten van Amerika met een knik omlaag (McKenna, Conradi, Lawrence, Jang, Meyer, 2012: 301). Een succesvol boekenclubprogramma (bibliotherapie) afkomstig uit de Verenigde Staten is vorig jaar aangepast en toegepast in Nederland met het doel bij te dragen aan een meer (1) positieve leesattitude, (2) een grotere motivatie om te lezen en (3) het gebruik van literatuur ter bevordering van de persoonlijke ontplooiing. Tijdens dit project genaamd #BOOK, komen jongeren bijeen in kleine groepjes om literatuur te bespreken. Dit project is niet met volledige klassen uitgevoerd, maar met groepjes van 5-7 leerlingen. Het succes van bibliotherapie als vernieuwende vorm van literatuuronderwijs wordt bepaald aan de hand van de mate waarin de aanpak (1) streeft naar het behalen van de hoofddoelen van literatuuronderwijs, (2) de aanpak gebruik maakt van de succesfactoren voor leesbevordering en (3) de aanpak inspeelt op de doelgroep, namelijk de hedendaagse brugklasleerlingen.

Geconcludeerd kan worden dat de onderzochte vorm van bibliotherapie zeker capaciteit heeft om als vernieuwende aanpak van literatuuronderwijs te worden ingezet, maar nog niet alle onderdelen die leiden tot succes worden in het huidige concept toegepast. In een opgestelde ontwerprichtlijn staan aanpassingen en aanvullingen die gemaakt zouden kunnen worden.