Smart Cities in Nederlandse Context

Abstract

Het concept ‘Smart Cities’ is anno 2014 relatief nieuw. Het concept kan volgens de theorie een bijdrage leveren aan de problematiek die verstedelijking met zich meebrengt. In eerste instantie werd het dan ook gebruikt om technische oplossingen voor stedelijke problematiek te omschrijven. Het concept is inmiddels ontwikkeld tot een holistische benadering, waarin het karakter van de stad wordt gereflecteerd aan de hand van 6 karakteristieken: Smart People, Smart Living, Smart Economy, Smart Mobility, Smart Environment en Smart Governance. Het doel van ‘Smart Cities’ is inmiddels ook niet meer het oplossen van concrete, individuele problemen, maar het ontwikkelen van de stad door aandacht te geven aan de verbetering van kwaliteit van leven, economische groei en behoud van het milieu. Het moet daarbij niet gezien worden als einddoel, eerder als een beschrijving van de methodiek of visie van een stad. De focus ligt daarbij op sectoroverstijgende samenwerking en innovaties in de crossovers van de sectoren. De definitie van ‘Smart Cities’ is dan ook: ‘Een ‘Smart City’ is een stad waarin een bevordering van kwaliteit van leven, groei van de economie en behoud van milieu worden gestimuleerd door samenwerking en het actief zoeken en ontwikkelen van innovaties in de cross-overs van vakgebieden en sectoren.’

De vertaling van het theoretische concept ‘Smart Cities’ naar de praktische toepassing zijn op verschillende manieren mogelijk, waarbij in dit onderzoek is gekeken naar de vraag: “In hoeverre kan programmamanagement bijdragen in het succesvol gebruik van ‘Smart Cities’ voor de ontwikkeling van Nederlandse steden?”. Het blijkt dat de meerwaarde van programmamanagement in het gebruik van ‘Smart Cities’ groot is. Dit komt met name door het holistische karakter en de nadruk op samenwerking, waarbij technologie een ondersteunende rol kan spelen. ‘Smart Cities’ wordt in Nederland slechts door enkele gemeenten gedaan, waarbij de uitvoering en organisatie rondom het concept sterk van elkaar verschillen. De meest voorname reden voor deze verschillen ligt in de context van een stad. Volgens sommige gemeenten moet het worden opgevat als visie voor de lange termijn (bijvoorbeeld 2050). Anderen zien ‘Smart Cities’ meer als een concept dat de noodzaak van samenwerking aangeeft. Ook kan ‘Smart Cities’ ook worden opgevat als een cultuuraspect steden en de gemeentelijke organisatie. Tenslotte kan ‘Smart Cities’ worden gebruikt in citymarketing van een gemeente.

Programmamanagement kan in de meeste opvattingen over ‘Smart Cities’ een bijdrage leveren. Alleen wanneer er sprake is van een puur technologische opvatting kan programmamanagement geen meerwaarde bieden. Wanneer ‘Smart Cities’ opgevat wordt als visie voor 2050 kan ‘goal-oriented management’ een meerwaarde hebben, waarbij gestuurd wordt richting de strategische visie. ‘Portfolio management’ kan een bijdrage leveren wanneer ‘Smart Cities’ de noodzaak tot samenwerking weergeeft. ‘Heartbeat management’ kan gebruikt worden wanneer ‘Smart Cities’ als cultuuraspect wordt gezien.

In het gebruik van ‘Smart Cities’ en de invulling van programmamanagement door gemeenten moet echter rekening worden gehouden met de rollen van gemeenten en de relaties met externe partijen. Daarnaast zijn factoren als scoop, cultuur, regelgeving en praktisch (on)mogelijkheden belangrijk om in ogenschouw te houden. In het gebruik van ‘Smart Cities’ en programmamanagement is het dan ook van belang om als gemeente een duidelijk kader te geven.