Van 'mais' en 'parse que' naar 'maar' en 'omdat'? Vertaling van coherentierelaties van het Frans naar het Nederlands

Abstract

In een globaliserende wereld waarin nationale culturen, economieën en politiek steeds meer met elkaar verbonden worden, is communicatie in wereldtalen zoals het Engels, Spaans en Frans essentieel. Ben je een taal niet machtig, dan kan een vertaaldienst als Google Translate een uitkomst bieden. Maar Google Translate kan grote stukken tekst niet goed vertalen. De dienst heeft onder meer moeite met het vertalen van coherentierelaties. Een mens kan dit wel. Vertalers lijken impliciete relaties – relaties die niet expliciet in de tekst staan – vaak te vertalen met een expliciete relatie, om allerlei redenen. Deze explicitatietheorie wordt in dit onderzoek gebruikt wordt om te onderzoeken hoe het causale connectief omdat en het contrastieve connectief maar vertaald worden vanuit het Frans. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van het Europarl Direct-corpus, een corpus bestaande uit handelingen van het Europees Parlement. Hieruit zijn willekeurig 75 fragmenten geselecteerd met het connectief omdat. Hier is vervolgens het Franse origineel bij gezocht. Dit is vervolgens ook gedaan voor het connectief maar. Van deze in totaal 150 fragmenten is met translation spotting genoteerd of de relatie in de brontaal, het Frans, expliciet of impliciet was, of dat het een alternatieve constructie betrof. Per connectief zijn er ook twintig fragmenten willekeurig geselecteerd die nader bekeken zijn, aan de hand van een annotatieschema. In dit schema werd de polariteit, basisoperatie, coherentiebron en volgorde van elk fragment genoteerd. De relaties in de geselecteerde fragmenten uit het Europarl Direct-corpus blijken niet explicieter in de vertaling te staan dan in de brontaal. Bij zowel de fragmenten met omdat als maar in de doeltaal waren de relaties in de brontaal expliciet. De fragmenten met omdat waren merendeels subjectief en hadden allemaal een causale relatie. Bij de fragmenten met maar, en een causale relatie, was de helft van de zinnen subjectief en de andere helft objectief. Een paar zinnen slechts hadden een non-causale relatie.