Burgerschap: verantwoordelijkheid bij de burger? Een kwantitatief onderzoek naar burgerschapsperspectieven en sociaal kapitaal

Abstract

In deze masterthesis wordt getracht een beeld te krijgen van de samenhang tussen burgerschapsperspectieven en verbindend en overbruggend sociaal kapitaal waarover burgerinitiatieven beschikken. Uit de theoretische verkenning is naar voren gekomen dat drie burgerschapsperspectieven onderscheiden kunnen worden: een liberaal, republikeins en communitaristisch burgerschapsperspectief. Deze burgerschapsperspectieven zijn te onderscheiden op het gebied van burgerplichten, burgerdeugden, de rol van de overheid en de visie op de gemeenschap. In het onderzoek is nagegaan of het burgerschapsperspectief dat iemand heeft, samenhangt met het type burgerinitiatief dat hij/zij mede heeft vormgegeven. De vier typen burgerinitiatieven die onderzocht worden, het lichte, netwerkende, coöperatieve en federatieve initiatief, worden onderscheiden op basis van de hoeveelheid verbindend en overbruggend sociaal kapitaal die ze bezitten. De onderzoeksvraag luidt: “Wat is het type burgerschapsperspectief dat bestuursleden en oprichters van burgerinitiatieven in Nederland hebben, en hangt het type perspectief op burgerschap van bestuursleden en oprichters van burgerinitiatieven samen met de mate waarin burgerinitiatieven beschikken over verbindend en overbruggend sociaal kapitaal?” Om deze vraag te beantwoorden is een digitale vragenlijst verstuurd naar bestuursleden en oprichters van burgerinitiatieven. Er wordt vanuit gegaan dat de rol van bestuursleden en oprichters zeer groot is, waardoor hun burgerschapsperspectief representatief is voor het hele burgerinitiatief. Het verspreiden van de vragenlijst heeft geleid tot een respons van N=156. De belangrijkste bevindingen zijn ten eerste dat de drie burgerschapsperspectieven in de praktijk niet bestaan. Ten tweede blijkt dat veel verbindend sociaal kapitaal samengaat met veel overbruggend sociaal kapitaal. Alleen de typen burgerinitiatieven waar de hoeveelheid verbindend en overbruggend sociaal kapitaal ongeveer gelijk zijn (het lichte en het federatieve initiatief), kunnen hierdoor onderscheiden worden. Ten slotte hangt de manier waarop een bestuurslid of oprichter naar burgerplichten, burgerdeugden, de rol van de overheid en de gemeenschap kijkt, samen met het verbindend en overbruggend sociaal kapitaal dat burgerinitiatieven bezitten.