‘Als U ernstig door blijft werken, komt eens zeker de groote doorbraak’. De correspondentie van W.F. Hermans met A.F. de Savornin Lohman 1941-1946

Abstract

In het archief van het Nederlands Letterkundig Museum te Den Haag bevindt zich de correspondentie van W.F. Hermans en jhr. mr. Alexander Frederik de Savornin Lohman. Deze brieven zijn getranscribeerd en geannoteerd in eLaborate 3, de online werkomgeving voor tekstediteurs ontwikkeld door het Huygens ING. Het resultaat hiervan is een wetenschappelijk onderzoeksinstrument in de vorm van een digital born editie. Vanwege de gevoeligheid van het materiaal kunnen de transcripties niet integraal worden opgenomen. Beknopte samenvattingen van de inhoud van alle brieven worden gegeven, hier en daar aangevuld met korte citaten.

Willem Frederik Hermans (1921-1995) wordt algemeen beschouwd als een van de belangrijkste Nederlandstalige schrijvers van de twintigste eeuw. Alexander Frederik de Savornin Lohman (1901-1985) was jurist en een hoge functionaris bij verzekeringsmaatschappij Amstleven.Hermans en Lohman schreven met elkaar in een periode die voor Hermans’ schrijverschap van grote betekenis was: het waren jaren waarin hij op zoek ging naar een eigen stijl, en naar zelfvertrouwen als auteur. Met Lohman bespreekt hij andermans werk maar ook dat van hemzelf. Meerdere geschriften van Hermans worden door Lohman van commentaar voorzien, waarop Hermans vervolgens zijn weerwoord geeft. De vriendelijke, belezen heer De Savornin Lohman weet een grote openhartigheid aan Hermans te ontlokken. Uit de correspondentie valt aldus veel op te maken over de literatuuropvatting van de jonge Hermans, zijn ambities, zijn experimenten.

De editie in eLaborate is een archiefeditie; ze dient als grondslag voor verder wetenschappelijk onderzoek. Daarom zijn de brieven diplomatisch afgeschreven, inclusief alle grammaticale en andere onvolkomenheden die particuliere, niet voor publicatie bestemde briefwisselingen eigen zijn, met weergave van alle varianten, inclusief concepten. Het is van belang om de latere editeur in de diplomatische transcripties van zo veel mogelijk nuttige informatie te voorzien. De transcripties zijn ook geannoteerd. Hierbij gaat het om beschrijvingen van enkele aspecten van de lay-out – die in de transcripties niet goed kunnen weergegeven – enerzijds, en een eerste stap naar ontsluiting door middel van summiere inhoudelijke annotaties anderzijds.