Onderzoek van tekenmaterialen met technische middelen. Een literatuurstudie aangevuld met technisch onderzoek van tekeningen uit het Leidse Prentenkabinet.

Abstract

In deze studie wordt nagegaan welke informatie kan worden verkregen door technische onderzoeksmethodes toe te passen op tekeningen. De aandacht is daarbij gericht op tekenmaterialen die in de 15e tot en met de 17e eeuw zijn gebruikt. Dergelijke onderzoeksresultaten kunnen bijdragen aan onze kennis over authenticiteit van een kunstwerk en over de gebruikte technieken bij de vervaardiging ervan. Ook voor conservering en restauratie is kennis van de gebruikte materialen en werkwijze onontbeerlijk.

Het eerste deel van deze studie bestaat uit literatuuronderzoek. Eerst wordt een overzicht van de voor tekeningen relevante technische onderzoeksmethoden gegeven. Dan worden de twee materiaalcomponenten van een tekening, de drager en het tekenmateriaal, besproken. Voor elk tekenmateriaal wordt de historische achtergrond beschreven en ook wordt een overzicht van de eigenschappen gegeven. Daarnaast wordt per tekenmateriaal een uitgebreid overzicht van de toepassingen van technisch onderzoek en de resultaten daarvan gegeven.

In het tweede deel van deze studie wordt het technisch onderzoek van een aantal tekeningen dat is uitgevoerd in het Leidse Prentenkabinet besproken. Dit deel geeft enkele praktische voorbeelden van onderzoek met een microscoop en een Röntgenfluorescentie-spectrometer.

In de discussie worden de kunsthistorische aspecten van de waarnemingen besproken en de relevantie van technisch materiaalonderzoek wordt toegelicht.