Vredesopvoeding à la Bollnow

Abstract

In studentenkringen was het tot voor kort niet ongebruikelijk om bekende citaten uit de wereldliteratuur te pas en te onpas te gebruiken. Wanneer jongens overmatig of zelfs opdringerig geïnteresseerd waren in het karakteristiek vrouwelijke van hun medestudenten, kon dat worden verdedigd met een citaat uit Goethe's 'Faust': "Das Ewigweibliche zieht uns hinan!". Niet wetende dat Goethe met het 'eeuwigvrouwelijke' nu juist de zielverheffende, ideale liefde op het oog had. Of zo kon het gebeuren, dat een corpslid je in een toestand van verregaande dronkenschap toeriep: "Schämt euch, ihr Nüchternen!" Alsof Goethe daarmee zijn schande zou hebben uitgeroepen over mensen die zich niet te buiten gingen aan alcohol. In werkelijkheid gaat het hier om een citaat uit 'Die Leiden des jungen Werthers' waarin de jonge Goethe - geheel in overeenstemming met het toenmalige klimaat van 'Sturm und Drang', omstreeks 1780 - een pleidooi hield voor de betekenis van het gevoel en de hartstocht ('die Leidenschaft') . Dat was wel nodig, omdat in de voorafgaande periode - ten tijde van de Verlichting - soms te eenzijdig de nadruk was gelegd op het verstand en de rede.