'Meneer, moeten we echt zóveel lezen?!'

Abstract

Maatschappijleerexamens staan bekend als leesexamens. Leerlingen krijgen bij het merendeel van de vragen situatieschetsen aangeboden die zij nodig hebben voor het beantwoorden van de examenvragen. Voor leerlingen van het voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs (vmbo) is het lezen van al deze teksten een behoorlijke klus, aangezien veel van hen moeite hebben met lezen. In deze studie is daarom onderzoek gedaan naar de leesbaarheid van het examen Maatschappijleer 2 voor leerlingen van de basisberoepsgerichte leerweg (vmbo-bb). Door middel van een bureauanalyse en een experiment is antwoord gegeven op de volgende vragen: welke leesbaarheidsproblemen doen zich voor in het examen Maatschappijleer 2 voor vmbo-bb? En in hoeverre heeft het minimaliseren van de hoeveelheid leeswerk in examenvragen effect op de examenscore van vmbo-leerlingen? Uit de bureauanalyse is gebleken dat relatief veel van de situatieschetsen niet nodig zijn voor het beantwoorden van de examenvragen. Leerlingen moeten vaak onnodig veel lezen. Uit het experiment, waaraan 22 vmbo-leerlingen hebben deelgenomen, is echter naar voren gekomen dat het minimaliseren van de hoeveelheid leeswerk (inkorten of verwijderen van situatieschetsen) geen effect heeft op de examenscore. Leerlingen scoren even goed op vragen met situatieschets als op vragen zonder situatieschets. Ook bleken de scores op de vragen met of zonder situatieschets niet samen te hangen met leesvaardigheid. Leerlingen met een slechte leesvaardigheid scoorden nagenoeg gelijk op beide vragensoorten als leerlingen met een ‘goede’ leesvaardigheid.