“De wereld komt naar ons; we hebben familie en vrienden over de hele wereld” Een antropologisch onderzoek naar de uitwerking van vrijwilligerstoerisme op de lokale bevolking van Kaapstad.

Abstract

Een ervaring van antropologische aard; nu ook verkrijgbaar voor de toerist. Het is de laatste jaren een populaire essentie van reizen geworden; uniek, authentiek en met aandacht voor het leven van de lokale bevolking. Deze speerpunten zijn dan ook, niet geheel ontoevallig, allen te vinden in vrijwilligerstoerisme. Dankzij het karakter ervan dringt deze vorm van toerisme diep door in het leven van de lokale bevolking. In tegenstelling tot eerdere onderzoeken die zich richtten op de vrijwilligerstoerist, ligt de nadruk in dit onderzoek op de lokale bevolking. Want hoe incorporeert de lokale bevolking vrijwilligerstoerisme in haar leven? Dit onderzoek is een aanzet om dit kennisprobleem op te lossen. Centraal aan vrijwilligerstoerisme is het idee dat toeristische ondernemingen een positieve impact op locals in bestemmingen kunnen en zouden moeten hebben (Sin 2009: 481). Die positieve impact heeft enerzijds te maken met een versterking van het zelfbeeld dat door middel van othering tot stand komt, anderzijds wordt economisch gewin nagestreefd. Het feit dat er sprake is van commodificatie betekent niet noodzakelijkerwijs een achteruitgang van cultuur of authenticiteit, maar geeft slechts aan dat er een verandering in relaties optreedt. De lokale bevolking is hierin geen passief object en blijkt in staat haar identiteiten en relaties met betrekking tot vrijwilligerstoerisme uit te dragen en te onderhandelen. En zodoende ook opbrengsten na te streven, die vrijwilligerstoerisme openbaart. Er wordt aandacht besteed aan de vraag of er van een duurzame en structurele ontwikkeling kan worden gesproken, maar geconcludeerd wordt dat de effecten van vrijwilligerstoerisme in Kaapstad voornamelijk van directe aard zijn. Aan de hand van een overwegend empirisch hoofdstuk wordt een antropologische achtergrond geboden voor de directe, maar positieve effecten van vrijwilligerstoerisme. Vrijwilligers kunnen extra aandacht geven en begeleiding bieden aan leerlingen, nemen energie en daardoor agressie weg bij kinderen en zorgen simpelweg voor fun. De betrokkenen bij vrijwilligerstoerisme groeien dankzij de omgang met vrijwilligerstoeristen niet op met ‘kleur’; wat een boost voor hun zelfvertrouwen tot gevolg heeft. Contact met mensen uit andere landen wordt vaak als een persoonlijke verrijking gezien.