Passie in de polder : het begin van de Nederlandse Bach-traditie in de negentiende eeuw

Abstract

Tegenwoordig is Bach niet meer uit Nederland weg te denken. Aan het begin van de negentiende eeuw, toen zijn muziek haar intrede in ons land deed, was dat totaal anders. De werken van de Thomascantor werden aanvankelijk maar matig gewaardeerd en van een uitgebreide Bach-traditie was nog lang geen sprake. Hoe het mogelijk is geweest dat Bachs muziek in Nederland zo een moeilijke start heeft gehad staat centraal in deze doctoraalscriptie. Aan de hand van de ontwikkeling van het muziekleven in ons land, die vergeleken wordt met de situatie in Duitsland – het land waar Nederland in cultureel opzicht sterk op leunde en waar Bachs composities een heel andere positie innamen – zal een antwoord op deze vraag worden gegeven. Aspecten als de toenmalige visie op muziek, het kwaliteitsniveau van het muziekleven, het gespeelde repertoire en de educatiemogelijkheden in beide landen zullen daarbij als leidraad dienen. Tevens komen sleutelfiguren aan bod die – veelal via hun opleiding en connecties in Duitsland – een belangrijke bijdrage aan dit proces hebben geleverd, waaronder Willem Mengelberg die met zijn Palmzondaguitvoeringen van de Matthäus-Passion Bachs muziek een definitieve plaats gaf in het vaderlandse concertwezen en die het mogelijk maakte dat rond 1900 een omvangrijke en unieke Bach-traditie tot stand kwam.