'Ik vind' versus 'Het is' : een onderzoek naar het effect van een oplopende objectieve vraagformulering op de respons, in vragenlijsten naar tekstwaardering

Abstract

In deze scriptie wordt getracht inzicht te geven in de vraag of het voor het antwoordgedrag van respondenten uitmaakt of een vraag in een persoonlijke danwel onpersoonlijke vorm aan hun gesteld wordt. Hiertoe stond de volgende onderzoeksvraag centraal:

In hoeverre hebben een onpersoonlijke/objectieve en een persoonlijke/subjectieve vraagvorm een verschillend effect op de antwoorden van respondenten?

Om deze vraag te kunnen beantwoorden zijn er vier versies van eenzelfde vragenlijst naar het voorlichtingsmagazine ‘Episcoop’ van het Nationaal Epilepsie Fonds ontwikkeld. De versies liepen op in de onpersoonlijke benaderingswijze van respondenten. Bij de onpersoonlijke/objectieve vraagvorm werd de inhoud van de vraag als ‘feit’ gepresenteerd, met andere woorden: de vraag was in onpersoonlijke termen geformuleerd. Bij de persoonlijke/subjectieve vraagvorm werd de inhoud van de vraag op de respondent zelf betrokken, met andere woorden: de vraag was in persoonlijke termen geformuleerd. Het effect van de vraagvorm is vervolgens gemeten aan de hand van een tiental stellingvragen.

Mijn vermoeden was dat des te persoonlijker de vraagvorm, des te positiever deze beantwoord zou worden. Ook verwachtte ik dat de meest persoonlijke vraagvorm extremer zou worden beantwoord. Bij vier van de tien stellingvragen is een significant verschil in antwoorden gevonden. Voor deze stellingen geldt dat ze steeds het minst positief beantwoord zijn in de meest persoonlijke vragenlijstversie. De onderzoeksresultaten druisen in tegen mijn vermoeden dat een meer persoonlijke vraagvorm positiever wordt beantwoord. Bij de stellingvragen waar een significant verschil in antwoorden gevonden is, lijken de meest positieve antwoorden gegeven te worden op de onpersoonlijke stellingen wanneer deze voorafgegaan worden door persoonlijke vragen.

De meest persoonlijke vragenlijstversie wordt ook niet extremer (uiterste antwoordcategorieën) beantwoord dan de minder persoonlijke versies. Er zijn geen significante verschillen tussen de vragenlijstversies gevonden in het aantal extreme antwoorden dat op de stellingvragen gegeven is.