%PDF-1.6
%
1 0 obj<>
endobj
2 0 obj<>
endobj
3 0 obj<>
endobj
5 0 obj<>
endobj
7 0 obj<>
endobj
8 0 obj<>>>
endobj
9 0 obj<>
endobj
10 0 obj<><><><><><><><><><><><><><><>]/P 9 0 R/S/Article/T()/Pg 11 0 R>>
endobj
11 0 obj<>/ProcSet[/PDF/Text]>>/Type/Page>>
endobj
12 0 obj<>
endobj
13 0 obj[10 0 R]
endobj
14 0 obj<>/A<>/Border[0 0 0]>>
endobj
15 0 obj[14 0 R]
endobj
16 0 obj<>/ProcSet[/PDF/Text]>>/Type/Page>>
endobj
17 0 obj[10 0 R]
endobj
18 0 obj<>/ProcSet[/PDF/Text]>>/Type/Page>>
endobj
19 0 obj[10 0 R]
endobj
20 0 obj<>/ProcSet[/PDF/Text]>>/Type/Page>>
endobj
21 0 obj[10 0 R]
endobj
22 0 obj<>/ProcSet[/PDF/Text]>>/Type/Page>>
endobj
23 0 obj[10 0 R]
endobj
24 0 obj<>/ProcSet[/PDF/Text]>>/Type/Page>>
endobj
25 0 obj[10 0 R]
endobj
26 0 obj<>/ProcSet[/PDF/Text]>>/Type/Page>>
endobj
27 0 obj[10 0 R]
endobj
28 0 obj<>/ProcSet[/PDF/Text]>>/Type/Page>>
endobj
29 0 obj[10 0 R]
endobj
30 0 obj<>/ProcSet[/PDF/Text]>>/Type/Page>>
endobj
31 0 obj[10 0 R]
endobj
32 0 obj<>/ProcSet[/PDF/Text]>>/Type/Page>>
endobj
33 0 obj[10 0 R]
endobj
34 0 obj<>/ProcSet[/PDF/Text]>>/Type/Page>>
endobj
35 0 obj<>
endobj
36 0 obj<>
endobj
37 0 obj<>
endobj
38 0 obj<>
endobj
39 0 obj<>
endobj
40 0 obj<>
endobj
41 0 obj<>
endobj
43 0 obj[10 0 R]
endobj
44 0 obj<>/ProcSet[/PDF/Text]>>/Type/Page>>
endobj
46 0 obj[10 0 R]
endobj
47 0 obj<>/ProcSet[/PDF/Text]>>/Type/Page>>
endobj
49 0 obj[10 0 R]
endobj
50 0 obj<>/ProcSet[/PDF/Text]>>/Type/Page>>
endobj
52 0 obj[10 0 R]
endobj
53 0 obj<>/ProcSet[/PDF/Text]>>/Type/Page>>
endobj
55 0 obj[10 0 R]
endobj
56 0 obj<>/ProcSet[/PDF/Text]>>/Type/Page>>
endobj
57 0 obj<>
endobj
59 0 obj[10 0 R]
endobj
63 0 obj<>
endobj
70 0 obj<>stream
/Artifact <>BDC
0 0 0 rg
0 i
BT
/T1_0 1 Tf
0 Tc 0 Tw 0 Ts 100 Tz 0 Tr 8.8636 0 0 8.8636 18 583.2735 Tm
(document1)Tj
ET
EMC
/WebCaptureBG BMC
/WebCaptureFN <>BDC
q
0 18 842 559 re
W* n
/Artifact <>BDC
Q
0.2 0.2 0.8 rg
98.484 505.107 612.78 71.893 re
f
EMC
q
0 18 842 559 re
W* n
/Artifact <>BDC
Q
0.922 0.922 0.922 rg
98.484 18 612.78 487.107 re
f
EMC
EMC
EMC
/Article <>BDC
q
0 18 842 559 re
W* n
0 0 0.6 rg
BT
/T1_0 1 Tf
13.7878 0 0 13.7878 101.4387 537.4838 Tm
( )Tj
ET
1 1 0 RG
1.171 w 10 M 0 j 0 J []0 d
133.653 540.563 m
199.321 540.563 l
S
1 0 0 RG
199.321 540.563 m
205.517 540.563 l
S
1 1 0 rg
BT
/TT0 1 Tf
24.3938 0 0 24.3938 133.6534 544.0753 Tm
(NISA)Tj
1 0 0 rg
( )Tj
1 1 1 rg
15.909 0 0 15.909 133.6534 520.5355 Tm
(Newsletter)Tj
/T1_0 1 Tf
13.51 1.431 Td
(Netherlands Intelligence Studies Association)Tj
0.4 0 1 rg
24.3938 0 0 24.3938 634.4722 543.2982 Tm
( )Tj
1 0.8 0 rg
10.606 0 0 10.606 367.6681 528.7621 Tm
(STICHTING INLICHTINGEN STUDIES NEDERLAND )Tj
0 0 0.6 rg
12.7272 0 0 12.7272 138.8626 453.7968 Tm
(NISA-lezing 30 september 2004, bij het NIOD in Amsterdam ter gelegenheid\
presentatie )Tj
/T1_1 1 Tf
( )Tj
0 -1.2 TD
(In Dienst van de BVD)Tj
/T1_0 1 Tf
13.7878 0 0 13.7878 254.8327 438.5242 Tm
( )Tj
0.8 0 0 rg
15.909 0 0 15.909 138.8626 401.8068 Tm
(Memoires van Amerikaanse en Britse oud-medewerkers van inlichtingen- en \
)Tj
T*
(veiligheidsdiensten of het scheppend vermogen van ethiek)Tj
0 0 0.6 rg
/T1_2 1 Tf
13.7878 0 0 13.7878 138.8626 346.7352 Tm
(Door Bob de Graaff)Tj
/T1_0 1 Tf
0 -2.557 TD
(Het is vandaag een heuglijke dag voor diegenen die iets meer willen wete\
n over inlichtingen- )Tj
0 -1.2 TD
(en veiligheidsdiensten in Nederland. Eindelijk heeft een oud-medewerker \
van zo\222n dienst, Frits )Tj
0 -1.2 TD
(Hoekstra, besloten voor een groter publiek zijn memoires op schrift te s\
tellen. Niet dat dat in )Tj
T*
(het geheel niet is gebeurd. Er waren al de memoires van het voormalige B\
VD-hoof Louis )Tj
T*
(Einthoven, die voorzichtig enige passages aan zijn ervaringen met de die\
nst wijdde,[1] en )Tj
T*
(enkele niet gepubliceerde memoires. Maar veel was het tot nu toe niet.)Tj
0 -2.557 TD
(Hoe anders is dit in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Met\
name in de VS )Tj
0 -1.2 TD
(verschenen sinds 1975 veel memoires, getriggerd door de publieke kritiek\
op de CIA en door )Tj
T*
(frustratie over de afloop van de oorlog in Vietnam.[2] Een klein onderzo\
ekje via het Internet en )Tj
T*
(in mijn eigen boekenkasten leverde bijna honderd twintigste eeuwse memoi\
res van )Tj
T*
(Amerikaanse medewerkers van inlichtingen- en veiligheidsdiensten in boek\
vorm op. Onder )Tj
T*
(deze memoires zijn die van CIA-medewerkers ver in de meerderheid. Medewe\
rkers in de sfeer )Tj
T*
(van contraspionage en security van de FBI komen op de tweede plaats.[3] \
Het aantal memoires )Tj
T*
(van leden van militaire inlichtingendiensten is bijzonder gering.)Tj
0 -2.557 TD
(Opvallend is daarbij het relatief grote aantal memoires van voormalige h\
oofden van de CIA, )Tj
0 -1.2 TD
(zoals Bush sr.,[4] Casey,[5] Colby,[6] Dulles,[7] Gates[8] en Turner,[9]\
ook al hadden de )Tj
ET
EMC
/Artifact <>BDC
Q
0 0 0 rg
BT
/T1_0 1 Tf
8.8636 0 0 8.8636 18 7.2735 Tm
(http://www.nisa-intelligence.nl/Newsletter/hoekstragraaf.htm \(1 van 16\)\
26-6-2006 9:06:22)Tj
ET
EMC
endstream
endobj
71 0 obj<>stream
/Artifact <>BDC
0 0 0 rg
0 i
BT
/T1_0 1 Tf
0 Tc 0 Tw 0 Ts 100 Tz 0 Tr 8.8636 0 0 8.8636 18 583.2735 Tm
(document1)Tj
ET
EMC
/WebCaptureBG BMC
/WebCaptureFN <>BDC
q
0 18 842 559 re
W* n
/Artifact <>BDC
Q
0.922 0.922 0.922 rg
98.484 18 612.78 559 re
f
EMC
EMC
EMC
/Article <>BDC
q
0 18 842 559 re
W* n
0 0 0.6 rg
BT
/T1_0 1 Tf
13.7878 0 0 13.7878 138.8626 565.1578 Tm
(memoires niet altijd betrekking op hun periode als diensthoofd. Zo schre\
ven Casey en Dulles )Tj
0 -1.2 TD
(over hun activiteiten tegen nazi-Duitsland als medewerkers van het Offic\
e of Strategic Services )Tj
T*
(\(OSS\), een van de voorlopers van de CIA, tijdens de Tweede Wereldoorlo\
g. Generaal William )Tj
0 -1.2 TD
(\(\221Wild Bill\222\) Donovan, hoofd van OSS, publiceerde zelf geen memo\
ires, maar hij spoorde zijn )Tj
0 -1.2 TD
(oud-medewerkers w\351l aan hun herinneringen te publiceren, omdat dat vo\
lgens hem ten goede )Tj
T*
(kwam aan de plaats die de OSS zich in het historisch bewustzijn zou verw\
erven en zulke )Tj
T*
(memoires bovendien het bestaan van de CIA tijdens de Koude Oorlog zouden\
rechtvaardigen.)Tj
T*
([10] )Tj
0 -2.557 TD
(Ook in het Verenigd Koninkrijk kwam een stroom van intelligencememoires \
op gang, )Tj
0 -1.2 TD
(voornamelijk betreffende de Tweede Wereldoorlog, nadat de Britse autorit\
eiten er in 1972 niet )Tj
T*
(in waren geslaagd publicatie van John Mastermans boek over het omdraaien\
van Duitse )Tj
T*
(agenten tijdens de Tweede Wereldoorlog, het zogeheten double cross-syste\
em, te voorkomen.)Tj
T*
([11] Overigens zouden Mastermans eigenlijke memoires,[12] die hij drie j\
aar later publiceerde, )Tj
T*
(weinig vertellen over zijn inlichtingenactiviteiten. Zij bevatten vooral\
informatie over de )Tj
T*
(problemen die hij had gehad om zijn eerste boek gepubliceerd te krijgen.\
Mijn onderzoekje )Tj
T*
(leverde ruim zestig Britse inlichtingenmemoires op, wat toch niet gering\
is voor een land dat )Tj
T*
(wel een Official Secrets Act kent, maar tot 1 januari a.s. nog geen Free\
dom of Information Act. )Tj
0 -2.557 TD
(Onder de gepubliceerde herinneringen is het aantal memoires van vrouweli\
jke medewerkers )Tj
0 -1.2 TD
(van Amerikaanse en Britse inlichtingen- en veiligheidsdiensten op twee h\
anden te tellen .[13] )Tj
T*
(Voorzover zij er zijn, treft men daarin op ruime schaal de klacht aan da\
t inlichtingen- en )Tj
T*
(veiligheidsdiensten meer dan gemiddeld en langer dan andere overheidsorg\
anisaties een )Tj
T*
(vrouwonvriendelijk personeelsbeleid kenden.[14] Het oud-hoofd van MI5 St\
ella Rimington )Tj
T*
(beschrijft uitgebreid hoe zij zich een plaats verwierf in de oorspronkel\
ijk \221unashamedly male-)Tj
T*
(dominated\222 dienst en hoe zij de aantekening \221feministe\222 in haar\
personeelsdossier kreeg, toen )Tj
T*
(zij besloot haar baan niet op te geven na de geboorte van haar eerste ki\
nd.[15] Hoewel de )Tj
0 -1.2 TD
(publicatie van de memoires van Rimington indertijd veel ophef veroorzaak\
te, had zij )Tj
T*
(voorgangers. Sir Percy Sillitoe, hoofd MI5 van 1946 tot 1953, ging haar \
vooraf als diensthoofd )Tj
T*
(dat zijn memoires publiceerde.[16] En als vrouwelijke memoireschrijver k\
ende Rimington bij )Tj
T*
(MI5 een voorgangster in Joan Millers One Girl's War: Personal Exploits i\
n MI5's Most Secret )Tj
T*
(Station, dat Miller echter nog genoodzaakt was in Dublin en New York, bu\
iten het Verenigd )Tj
T*
(Koninkrijk, te publiceren.[17] Behalve memoires van medewerksters van in\
lichtingen- en )Tj
ET
EMC
/Artifact <>BDC
Q
0 0 0 rg
BT
/T1_0 1 Tf
8.8636 0 0 8.8636 18 7.2735 Tm
(http://www.nisa-intelligence.nl/Newsletter/hoekstragraaf.htm \(2 van 16\)\
26-6-2006 9:06:22)Tj
ET
EMC
endstream
endobj
72 0 obj<>stream
/Artifact <>BDC
0 0 0 rg
0 i
BT
/T1_0 1 Tf
0 Tc 0 Tw 0 Ts 100 Tz 0 Tr 8.8636 0 0 8.8636 18 583.2735 Tm
(document1)Tj
ET
EMC
/WebCaptureBG BMC
/WebCaptureFN <>BDC
q
0 18 842 559 re
W* n
/Artifact <>BDC
Q
0.922 0.922 0.922 rg
98.484 18 612.78 559 re
f
EMC
EMC
EMC
/Article <>BDC
q
0 18 842 559 re
W* n
0 0 0.6 rg
BT
/T1_0 1 Tf
13.7878 0 0 13.7878 138.8626 565.1578 Tm
(veiligheidsdiensten zelf, bestaan er zelfs ook enkele memoires van zogeh\
eten CIA wives.[18] )Tj
0 -2.557 TD
(Een claim van veel spionagememoires betreft hun vermeende authenticiteit\
.[19] Zoals de )Tj
0 -1.2 TD
(reclametekst van een uitgever bij dit type boeken luidt: \221they read \223\
like fiction\224. But they are )Tj
0 -1.2 TD
(undeniably more powerful, because they are true.\222[20] Russell Smith s\
chrijft in zijn )Tj
T*
(herinneringen aan een dertigjarige carri\350re in de CIA dat hij zijn le\
zer bedient door hem te )Tj
T*
(vertellen \221what it was like\222.[21] Het doet denken aan de negentien\
de eeuwse Duitse historicus )Tj
T*
(Leopold Ranke die geschiedenis wilde schrijven \221wie es gewesen [ist]\222\
. Deze attitude van de )Tj
0 -1.2 TD
(memoireschrijvers uit de inlichtingenwereld vloeit mede voort uit hun vr\
oegere )Tj
T*
(werkzaamheden. \221In the true tradition of an intelligence officer, I h\
ave confined my narrative to )Tj
T*
(what I saw and let you form your own opinions ... I\222ve always been a \
reporter, not an )Tj
T*
(editorialist\222, aldus Archie Roosevelt. Zijn memoires zijn ernaar; de \
titel For lust of knowing )Tj
T*
(wordt door de inhoud beslist niet waargemaakt.[22])Tj
0 -2.557 TD
(In weerwil van de aanspraken van auteurs en uitgevers van spionagememoir\
es, is de lezer, )Tj
0 -1.2 TD
(meer nog dan bij andere gepubliceerde herinneringen, ervan overtuigd dat\
de auteur beslist niet )Tj
T*
(de hele waarheid schrijft. Dat vloeit om te beginnen voort uit het verwa\
chtingspatroon van de )Tj
T*
(lezers die geheime diensten ten onrechte van alwetendheid betichten. Maa\
r de overweldigende )Tj
T*
(indruk van onvolledigheid die de lezer van spionagememoires ondergaat, i\
s niet uitsluitend en )Tj
T*
(zelfs niet in de eerste plaats te wijten aan de lezer. De auteurs geven \
zelf toe, zoals oud-MI5-)Tj
T*
(hoofd Stella Rimington doet in haar memoires, dat zij bij het schrijven \
van hun autobiografie )Tj
T*
(moesten zoeken naar een balans tussen \221readibility and the necessary \
discretion\222.[23] )Tj
0 -2.557 TD
(Dit wordt nog versterkt doordat zowel Britse als Amerikaanse auteurs van\
memoireliteratuur )Tj
0 -1.2 TD
(gewoon zijn hun publicaties voor te leggen aan hun voormalige werkgever \
om te bezien of zij )Tj
T*
(de nog steeds vereiste geheimhouding niet schenden. Laten zij dit na, zo\
als in het geval van )Tj
T*
(CIA-analist Frank Snepp of MI5-operateur Peter Wright,[24] dan vallen de\
revenuen van hun )Tj
T*
(publicatie waarop hun nationale overheid de hand weet te leggen toe aan \
de staat. Toen )Tj
0 -1.2 TD
(Rimington met alle voorzichtigheid eigen aan een voormalig MI5-hoofd haa\
r memoires )Tj
T*
(voorlegde aan de autoriteiten voorafgaand aan publicatie, was zij verbaa\
sd over de \221ferocity\222 )Tj
T*
(waarmee haar manuscript bejegend werd.[25] Zij stelde dan ook vast dat \221\
it is not possible to )Tj
T*
(know, once you are on the outside, exactly what will be regarded as dama\
ging\222 door degenen )Tj
T*
(die nog bij de dienst werken.[26] Dit besef, dat leidt tot bovenmatige v\
oorzichtigheid, leeft )Tj
ET
EMC
/Artifact <>BDC
Q
0 0 0 rg
BT
/T1_0 1 Tf
8.8636 0 0 8.8636 18 7.2735 Tm
(http://www.nisa-intelligence.nl/Newsletter/hoekstragraaf.htm \(3 van 16\)\
26-6-2006 9:06:22)Tj
ET
EMC
endstream
endobj
73 0 obj<>stream
/Artifact <>BDC
0 0 0 rg
0 i
BT
/T1_0 1 Tf
0 Tc 0 Tw 0 Ts 100 Tz 0 Tr 8.8636 0 0 8.8636 18 583.2735 Tm
(document1)Tj
ET
EMC
/WebCaptureBG BMC
/WebCaptureFN <>BDC
q
0 18 842 559 re
W* n
/Artifact <>BDC
Q
0.922 0.922 0.922 rg
98.484 18 612.78 559 re
f
EMC
EMC
EMC
/Article <>BDC
q
0 18 842 559 re
W* n
0 0 0.6 rg
BT
/T1_0 1 Tf
13.7878 0 0 13.7878 138.8626 565.1578 Tm
(kennelijk bij veel auteurs van spionagememoires. Zelfs bij het doornemen\
van de boeken van )Tj
0 -1.2 TD
(Philip Agee, een van de meest radicale onthullers onder de spionagememoi\
reschrijvers, blijft )Tj
T*
(die indruk van een overweldigende onvolledigheid overheersen. Vrijwel al\
le auteurs hebben )Tj
0 -1.2 TD
(zich, gedwongen door ambtsedelijke verklaringen, uit angst voor strafrec\
htelijke vervolging, )Tj
0 -1.2 TD
(uit vrees voor hun pensioen of uit ethische overwegingen, genoodzaakt ge\
zien bepaalde zaken )Tj
T*
(niet te vermelden, omdat zij nog steeds geheim moeten blijven of beter m\
aar niet verteld )Tj
T*
(kunnen worden. )Tj
0 -2.557 TD
(Het is overigens de vraag in hoeverre die terughoudendheid gerechtvaardi\
gd is. Rimington )Tj
0 -1.2 TD
(beschrijft hoe zij, toen nog \221on the inside\222, reageerde op het ver\
schijnen van Spycatcher,de )Tj
T*
(memoires van Peter Wright. Zij schrijft over Wrights herinneringen: \221\
The book went out of its )Tj
T*
(way to mention every sensitive operation that Peter Wright had ever know\
n about and to name )Tj
T*
(every codeword he could recall. Spycatcher was a book designed to cause \
the maximum )Tj
T*
(amount of harm and embarrassment\222. Niettemin schrijft zij dat noch di\
t boek, noch een minder )Tj
0 -1.2 TD
(bekend tweede boek van Wright,[27] \221did any great damage to MI5\222s \
ability to work\222.[28] )Tj
0 -2.557 TD
(Naar aanleiding van haar ervaringen met haar eigen memoires kwam Rimingt\
on ten slotte tot )Tj
0 -1.2 TD
(de slotsom dat \221it is neither necessary nor appropriate nowadays to t\
ry to hold to total silence )Tj
T*
(people who have worked in the public service ... as \205 intelligence of\
ficer. It won\222t work and it )Tj
T*
(is better to accept that and focus rather on what it is important to pro\
tect.\222 Zij is daarom nog )Tj
T*
(steeds voorstander van een systeem van clearance, maar verbindt daaraan \
wel een voorwaarde: )Tj
T*
(het moet een procedure zijn \221which people are encouraged to use, inst\
ead of one that is, as it )Tj
T*
(was in my case, intimidating, conducted in semi-public and confusing to \
everyone.\222[29])Tj
0 -2.557 TD
(Zij komt daarmee een heel eind in de richting van het standpunt van oud-\
CIA-medewerker )Tj
0 -1.2 TD
(Victor Marchetti en voormalig inlichtingenmedewerker van het State Depar\
tment John Marks )Tj
T*
(in hun The CIA and the Cult of Intelligence uit 1974.[30] Op last van de\
CIA moesten de )Tj
T*
(auteurs oorspronkelijk 339 passages, dat wil zeggen bijna twintig procen\
t van hun totale )Tj
0 -1.2 TD
(manuscript, schrappen. Na onderhandelingen bleven er daarvan ongeveer de\
helft, namelijk )Tj
T*
(171, over. De uitgever besloot de definitief geschrapte passages in het \
boek wit te laten en de )Tj
T*
(alsnog toegestane passages vet te drukken. De weggelaten passages bevest\
igden bij sommigen )Tj
T*
(de indruk die de auteurs met de resterende tekst vestigden, namelijk dat\
de CIA veel te )Tj
T*
(verbergen had, onder meer het feit dat de dienst ten tijde van de Koude \
Oorlog actiever was in )Tj
ET
EMC
/Artifact <>BDC
Q
0 0 0 rg
BT
/T1_0 1 Tf
8.8636 0 0 8.8636 18 7.2735 Tm
(http://www.nisa-intelligence.nl/Newsletter/hoekstragraaf.htm \(4 van 16\)\
26-6-2006 9:06:22)Tj
ET
EMC
endstream
endobj
74 0 obj<>stream
/Artifact <>BDC
0 0 0 rg
0 i
BT
/T1_0 1 Tf
0 Tc 0 Tw 0 Ts 100 Tz 0 Tr 8.8636 0 0 8.8636 18 583.2735 Tm
(document1)Tj
ET
EMC
/WebCaptureBG BMC
/WebCaptureFN <>BDC
q
0 18 842 559 re
W* n
/Artifact <>BDC
Q
0.922 0.922 0.922 rg
98.484 18 612.78 559 re
f
EMC
EMC
EMC
/Article <>BDC
q
0 18 842 559 re
W* n
0 0 0.6 rg
BT
/T1_0 1 Tf
13.7878 0 0 13.7878 138.8626 565.1578 Tm
(de Derde Wereld dan rechtstreeks tegen de Sovjet-Unie en dat het accent \
lag op covert )Tj
0 -1.2 TD
(operations in plaats van op beleidsondersteunende inlichtingevergaring. \
De alsnog toegestane )Tj
T*
(passages wekten evenwel bovenal de indruk van een tot in het ridicule do\
orgevoerde drang tot )Tj
0 -1.2 TD
(geheimhouding. Het ging over het algemeen om wijd en zijd bekende feiten\
.[31] Toen de )Tj
0 -1.2 TD
(auteurs jaren later en na een juridische procedure nog 25 passages mocht\
en vrijgeven in een )Tj
T*
(herdruk van hun boek, waren zij er dan ook van overtuigd dat \221the rea\
der is bound to wonder )Tj
T*
(about the good faith of the CIA censors, or their common sense\222.[32] \
Zoals de auteurs terecht )Tj
T*
(opmerken, hadden de oorspronkelijk weggelaten passages zelden betrekking\
op intelligence, )Tj
0 -1.2 TD
(maar vooral op historische beleidsvoornemens.[33] Zo kregen de gepublice\
erde herinneringen )Tj
T*
(van Marchetti en Marks onbedoeld het karakter van een kritiek op \(de\)c\
lassificatiestelsel van )Tj
T*
(de CIA. En Marchetti vroeg zich ten slotte zelfs af of de Amerikaanse re\
gering niet meer bezig )Tj
T*
(was de methoden van totalitaire staten te hanteren dan de democratie te \
verdedigen.[34])Tj
0 -2.557 TD
(Juist omdat er nog altijd een zekere geheimhouding op hun voormalige wer\
kzaamheden rust )Tj
0 -1.2 TD
(zijn memoires van geheime dienstmedewerkers per definitie apologetisch. \
De schrijver moet )Tj
T*
(rechtvaardigen waarom hij toch over het onderwerp schrijft en tegelijk \226\
al is het vaak impliciet )Tj
T*
(\226 aannemelijk maken waarom hij niet alles openbaart. De memoires vall\
en daarbij over het )Tj
T*
(algemeen uiteen in twee categorieen. De eerste is die van de echte apolo\
geten, de voormalige )Tj
T*
(spionnen die menen dat er reden is om trots te zijn op hun werk en hun d\
ienst en van oordeel )Tj
T*
(zijn dat dat nu eindelijk wel eens gezegd mag worden of die vinden dat e\
r naast alle onzin die )Tj
T*
(over hun werk beweerd wordt, nu ook eens \221de waarheid\222 of ten mins\
te hun waarheid gehoord )Tj
T*
(mag worden. De buitenwereld van de geheime dienstmedewerker is volgens h\
en namelijk vaak )Tj
T*
(onbegrijpend, sensatiebelust of vijandig. \221Failures are exaggerated, \
successes are never )Tj
T*
(mentioned.\222 Met die woorden rechtvaardigde Masterman in 1972 de uitga\
ve van zijn boek over )Tj
T*
(het Britse double cross-systeem. Het prestige van MI5 en MI6 was laag do\
or publicaties over )Tj
T*
(de beruchte Ring van Vijf. Het kon een opstekertje wel gebruiken.[35] Da\
t kon de CIA ook na )Tj
T*
(de problemen waarin zij rond 1975 raakte.[36] Het voormalige CIA-hoofd W\
illiam Colby, in )Tj
T*
(1975 ontslagen door president Ford, nadat het Amerikaanse Congres de ont\
sporing van de CIA )Tj
0 -1.2 TD
(had blootgelegd, zag er de belangrijkste rechtvaardiging in voor het pub\
liceren van zijn )Tj
T*
(herinneringen, met de karakteristieke titel Honorable Men. My Life in th\
e CIA.[37] Een )Tj
T*
(soortgelijke emotie schuilt achter de titel van de memoires van Richard \
Secord: Honored and )Tj
T*
(Betrayed.[38] )Tj
ET
EMC
/Artifact <>BDC
Q
0 0 0 rg
BT
/T1_0 1 Tf
8.8636 0 0 8.8636 18 7.2735 Tm
(http://www.nisa-intelligence.nl/Newsletter/hoekstragraaf.htm \(5 van 16\)\
26-6-2006 9:06:22)Tj
ET
EMC
endstream
endobj
75 0 obj<>stream
/Artifact <>BDC
0 0 0 rg
0 i
BT
/T1_0 1 Tf
0 Tc 0 Tw 0 Ts 100 Tz 0 Tr 8.8636 0 0 8.8636 18 583.2735 Tm
(document1)Tj
ET
EMC
/WebCaptureBG BMC
/WebCaptureFN <>BDC
q
0 18 842 559 re
W* n
/Artifact <>BDC
Q
0.922 0.922 0.922 rg
98.484 18 612.78 559 re
f
EMC
EMC
EMC
/Article <>BDC
q
0 18 842 559 re
W* n
0 0 0.6 rg
BT
/T1_0 1 Tf
13.7878 0 0 13.7878 138.8626 565.1578 Tm
(De tweede categorie auteurs van spionagememoires wordt gevormd door de \221\
klokkenluiders\222 )Tj
0 -1.2 TD
(en \221onthullers\222. Ze hebben bij nader inzien bedenkingen bij het we\
rk dat zij of hun diensten )Tj
T*
(deden. )Tj
0 -2.557 TD
(Wat beide categorieen met elkaar gemeen hebben is de overtuiging dat geh\
eime diensten ertoe )Tj
0 -1.2 TD
(doen, for better or for worse. Het is wellicht van memoireschrijvers moe\
ilijk te verlangen dat )Tj
T*
(zij verklaren dat hun werkzaamheden irrelevant waren, maar wat de lezer \
in veel gevallen )Tj
T*
(terecht stoort is het ontbreken van de vraag \221En wat als die dienst e\
r nu niet was geweest?\222[39] )Tj
0 -1.2 TD
(De lezer krijgt gemakkelijk de indruk dat de fixatie op de dienst en de \
gelijktijdige )Tj
T*
(verwaarlozing van de maatschappelijke context, die zo gebruikelijk is in\
de memoires van de )Tj
T*
(oud-medewerkers, ook al bij de auteur aanwezig was toen deze nog in acti\
eve dienst was. Dit )Tj
T*
(gebrek aan oog voor de sociale context blijkt bijvoorbeeld ook uit besch\
rijvingen van )Tj
T*
(momenten waarop de dienst verrast werd door maatschappelijke en politiek\
e ontwikkelingen )Tj
T*
(waarop hij eigenlijk had moeten anticiperen. Sommige auteurs menen zelfs\
dat de dienst niet in )Tj
0 -1.2 TD
(staat is om op eigen houtje grote veranderingen in taakstelling door te \
voeren.[40] In diverse )Tj
0 -1.2 TD
(boeken treft men dan ook een beschrijving aan van geheime diensten als w\
at Rimington noemt, )Tj
T*
(\221the land of eccentrics\222, een plaats waar ruimte bestond voor het \
uitleven van gedateerd )Tj
T*
(hobbyisme.[41])Tj
0 -2.557 TD
(Het is misschien eigen aan de inlichtingenvergaring van vooral binnenlan\
dse )Tj
0 -1.2 TD
(veiligheidsdiensten dat een fixatie ontstaat op personen in plaats van m\
aatschappelijke )Tj
T*
(ontwikkelingen. Intelligence memoires gaan over inlichtingenmedewerkers,\
hun agenten en )Tj
T*
(informanten, hun individuele tegenstanders en eventueel nalatige politic\
i. Operaties draaien om )Tj
T*
(mensen en incidenten, niet om systemen en processen. De beschrijving daa\
rvan in )Tj
T*
(spionagememoires is anecdotisch van aard; grote lijnen ontbreken meestal\
.)Tj
0 -2.557 TD
(Voor het beperkte blikveld van de auteurs is mede het \221need to know\222\
-beginsel van geheime )Tj
0 -1.2 TD
(diensten verantwoordelijk. De auteurs proberen een schets te geven van h\
un organisatie, hetzij )Tj
0 -1.2 TD
(om de loffelijke werking daarvan te etaleren, hetzij om haar bij nader i\
nzien te bekritiseren. Het )Tj
T*
(probleem is echter dat de auteur over het algemeen slechts een beperkt i\
nzicht heeft gehad in de )Tj
T*
(werking van de geheime dienst waartoe hij of zij behoorde. De schrijver \
kan weliswaar diverse )Tj
T*
(afdelingen binnen de organisatie hebben doorlopen, maar zijn kennis zal \
zich over het )Tj
T*
(algemeen slechts beperken tot de periode waarin hij daar werkte. De leze\
r krijgt daardoor )Tj
ET
EMC
/Artifact <>BDC
Q
0 0 0 rg
BT
/T1_0 1 Tf
8.8636 0 0 8.8636 18 7.2735 Tm
(http://www.nisa-intelligence.nl/Newsletter/hoekstragraaf.htm \(6 van 16\)\
26-6-2006 9:06:22)Tj
ET
EMC
endstream
endobj
76 0 obj<>stream
/Artifact <>BDC
0 0 0 rg
0 i
BT
/T1_0 1 Tf
0 Tc 0 Tw 0 Ts 100 Tz 0 Tr 8.8636 0 0 8.8636 18 583.2735 Tm
(document1)Tj
ET
EMC
/WebCaptureBG BMC
/WebCaptureFN <>BDC
q
0 18 842 559 re
W* n
/Artifact <>BDC
Q
0.922 0.922 0.922 rg
98.484 374.824 612.78 202.176 re
f
EMC
EMC
EMC
/Article <>BDC
q
0 18 842 559 re
W* n
0 0 0.6 rg
BT
/T1_0 1 Tf
13.7878 0 0 13.7878 138.8626 560.9346 Tm
( )Tj
0 -2.557 TD
( )Tj
0 -2.557 TD
( )Tj
0 -2.557 TD
( )Tj
T*
( )Tj
ET
EMC
/Artifact <>BDC
Q
0 0 0 rg
BT
/T1_0 1 Tf
8.8636 0 0 8.8636 18 7.2735 Tm
(http://www.nisa-intelligence.nl/Newsletter/hoekstragraaf.htm \(16 van 16\
\)26-6-2006 9:06:22)Tj
ET
EMC
endstream
endobj
77 0 obj<>stream
/Artifact <>BDC
0 0 0 rg
0 i
BT
/T1_0 1 Tf
0 Tc 0 Tw 0 Ts 100 Tz 0 Tr 8.8636 0 0 8.8636 18 583.2735 Tm
(document1)Tj
ET
EMC
/WebCaptureBG BMC
/WebCaptureFN <>BDC
q
0 18 842 559 re
W* n
/Artifact <>BDC
Q
0.922 0.922 0.922 rg
98.484 18 612.78 559 re
f
EMC
EMC
EMC
/Article <>BDC
q
0 18 842 559 re
W* n
0 0 0.6 rg
BT
/T1_0 1 Tf
13.7878 0 0 13.7878 138.8626 565.1578 Tm
(stukjes van een puzzel, maar niet het hele plaatje. )Tj
0 -2.557 TD
(Zoals gezegd, komt men in de memoires weinig twijfel tegen over het nut \
van de eigen )Tj
0 -1.2 TD
(activiteiten. Als dit al het geval is, dan is dat vooral door het gebrui\
k dat politici van de )Tj
0 -1.2 TD
(aangeleverde inlichtingen maken of liever gezegd: niet maken. Zoals de f\
ameuze Amerikaanse )Tj
T*
(cryptoloog Herbert Yardley doet in zijn memoires uit 1931, twee jaar nad\
at de Amerikaanse )Tj
T*
(minister van Buitenlandse Zaken zijn Amerikaanse Black Chamber had opgeh\
even met het )Tj
T*
(argument dat heren elkaars post niet lazen: \221Sixteen years of drudger\
y, illness, espionage, brain-)Tj
0 -1.2 TD
(wearying science, flowery letters and honours. Why? To what purpose?\222\
[42] Iets kritischer is )Tj
T*
(Frank Snepp, die een uitgebreide herinnering schreef op basis van zijn j\
aren als analist \(1969-)Tj
T*
(1975\) bij het CIA station in Saigon, wanneer hij noteert dat goede besl\
issingen gebaseerd op )Tj
T*
(goede informatie een andere uitkomst van de oorlog in Vietnam hadden bet\
ekend. Maar ook hij )Tj
T*
(legt de schuld vooral bij politici en diplomaten.[43])Tj
0 -2.557 TD
(De memoires van de analist Snepp zijn overigens uitzonderlijk, omdat ond\
er de intelligence )Tj
0 -1.2 TD
(memoirs die van de analisten verre in de minderheid zijn ten opzichte va\
n die van runners van )Tj
T*
(agenten, de operateurs.[44] Zelfs de memoires van de peetvader van de mo\
derne )Tj
T*
(inlichtingenanalyse, Sherman Kent, zijn slechts in eigen beheer uitgegev\
en.[45])Tj
0 -2.557 TD
(Waardoor komt het dat de memoires van operateurs zo domineren? We moeten\
daarbij kijken )Tj
0 -1.2 TD
(naar de vraag- en de aanbodzijde, want net als alle andere publicaties o\
nttrekt de )Tj
T*
(memoireliteratuur van spionnen zich niet aan de kapitalistische marktwer\
king. Laten we )Tj
T*
(beginnen met de vraagzijde. De Canadese inlichtingenwetenschapper Wesley\
Wark, die een )Tj
T*
(artikel schreef over de Amerikaanse intelligence memoires, biedt een aan\
tal verklaringen voor )Tj
T*
(de publieke belangstelling voor dit genre in het algemeen, namelijk)Tj
0 -2.557 TD
(- de behoefte aan romantiek)Tj
0 -2.557 TD
(- de neiging bij het publiek om in conspiratieve termen over politiek te\
denken)Tj
T*
(- nieuwsgierigheid naar het geheime en onbekende, waaraan de titels van \
spionnenmemoires )Tj
0 -1.2 TD
(graag appelleren;[46] en)Tj
ET
EMC
/Artifact <>BDC
Q
0 0 0 rg
BT
/T1_0 1 Tf
8.8636 0 0 8.8636 18 7.2735 Tm
(http://www.nisa-intelligence.nl/Newsletter/hoekstragraaf.htm \(7 van 16\)\
26-6-2006 9:06:22)Tj
ET
EMC
endstream
endobj
78 0 obj<>stream
/Artifact <>BDC
0 0 0 rg
0 i
BT
/T1_0 1 Tf
0 Tc 0 Tw 0 Ts 100 Tz 0 Tr 8.8636 0 0 8.8636 18 583.2735 Tm
(document1)Tj
ET
EMC
/WebCaptureBG BMC
/WebCaptureFN <>BDC
q
0 18 842 559 re
W* n
/Artifact <>BDC
Q
0.922 0.922 0.922 rg
98.484 18 612.78 559 re
f
EMC
EMC
EMC
/Article <>BDC
q
0 18 842 559 re
W* n
0 0 0.6 rg
BT
/T1_0 1 Tf
13.7878 0 0 13.7878 138.8626 562.9952 Tm
(- bezorgdheid over de invloed van inlichtingen- en veiligheidsdiensten.[\
47])Tj
0 -2.557 TD
(Van al deze factoren kan men zeggen dat zij sterker gelden voor operateu\
rs wier activiteiten )Tj
0 -1.2 TD
(nog het meest die van politieseries of James Bond-films benaderen dan vo\
or het weinig )Tj
0 -1.2 TD
(spectaculair ogende bureauwerk van de meeste analisten, dat misschien no\
g wel het sterkst lijkt )Tj
T*
(op dat van historici.)Tj
0 -2.557 TD
(Als we ons nu richten tot de vraag naar de factoren aan de aanbodzijde v\
an de )Tj
0 -1.2 TD
(spionagememoires, dan is er allereerst het raadsel dat mensen die zich v\
aak decennialang aan )Tj
T*
(een publiek zichtbare rol hebben onttrokken, zich met de publicatie van \
hun memoires )Tj
T*
(plotseling in de schijnwerpers plaatsen. In die zin, schrijft Wark, zijn\
oud-medewerkers van )Tj
T*
(geheime diensten \221the most unlikely of memoirists\222. Het verklaart \
volgens hem ook waarom de )Tj
T*
(karakterontwikkeling van de schrijver in dit soort memoires zo vaak ontb\
reekt.[48] De )Tj
T*
(memoires zijn vooral beschrijvingen van het werk van de diensten. Persoo\
nlijke motieven komt )Tj
0 -1.2 TD
(men nog het duidelijkst tegen bij de zogeheten onthullers, die moeten ve\
rklaren waarom zij )Tj
0 -1.2 TD
(eerst voor de dienst werkten en zich er later van afkeerden. Dit is bijv\
oorbeeld het geval bij )Tj
T*
(Philip Agee, die schrijft dat in de loop van twaalf jaar als operateur b\
ij de CIA hem uiteindelijk )Tj
T*
(begon te dagen hoeveel leed de dienst over de hele wereld veroorzaakte, \
\221that millions of )Tj
T*
(people all over the world had been killed or had had their lives destroy\
ed by the CIA and the )Tj
T*
(institutions it supports\222.[49] Ook Snepp motiveert hoe hij besloot ui\
t walging over de cover up )Tj
T*
(van het falen van de CIA in Vietnam zijn ontslag bij de dienst te nemen \
en een eigen damage )Tj
T*
(assessment naar buiten te brengen.[50] En Marchetti verklaart dat hij in\
1969 de CIA verliet )Tj
T*
(omdat hij het niet langer eens was met de nadruk die de dienst legde op \
covert operations.[51] )Tj
0 -2.557 TD
(Toch blijft vaak onduidelijk waarom ethische bedenkingen in het ene geva\
l wel gelden en in )Tj
0 -1.2 TD
(het andere niet of waarom de ene medewerker van een geheime dienst die b\
edenkingen \226 zij )Tj
T*
(het soms pas achteraf \226 wel heeft en een andere niet. Het is in dit g\
enre ook niet ongebruikelijk )Tj
T*
(dat een auteur vermeldt dat hij of zij in actieve dienst iets deed of na\
liet uit ethische )Tj
0 -1.2 TD
(overwegingen, maar tegelijk verklaart dat hij er niet zeker van is dat w\
at hij probeerde te )Tj
T*
(vermijden niet toch is gebeurd, omdat een andere medewerker of dienst ni\
et dezelfde scrupules )Tj
T*
(koesterde.[52] Een dieptepunt in dit opzicht was ongetwijfeld het gedrag\
van oud-CIA-)Tj
T*
(medewerker Howard Hunt, betrokken bij het Watergateschandaal, die ook in\
zijn memoires )Tj
T*
(weinig besef van het onethische van zijn handelingen aan de dag legt. Zi\
jn van zelfbeklag )Tj
ET
EMC
/Artifact <>BDC
Q
0 0 0 rg
BT
/T1_0 1 Tf
8.8636 0 0 8.8636 18 7.2735 Tm
(http://www.nisa-intelligence.nl/Newsletter/hoekstragraaf.htm \(8 van 16\)\
26-6-2006 9:06:22)Tj
ET
EMC
endstream
endobj
79 0 obj<>stream
/Artifact <>BDC
0 0 0 rg
0 i
BT
/T1_0 1 Tf
0 Tc 0 Tw 0 Ts 100 Tz 0 Tr 8.8636 0 0 8.8636 18 583.2735 Tm
(document1)Tj
ET
EMC
/WebCaptureBG BMC
/WebCaptureFN <>BDC
q
0 18 842 559 re
W* n
/Artifact <>BDC
Q
0.922 0.922 0.922 rg
98.484 18 612.78 559 re
f
EMC
EMC
EMC
/Article <>BDC
q
0 18 842 559 re
W* n
0 0 0.6 rg
BT
/T1_0 1 Tf
13.7878 0 0 13.7878 138.8626 565.1578 Tm
(doordrenkte memoires benadrukken dat zijn leven in het Amerikaanse leger\
en bij de CIA hem )Tj
0 -1.2 TD
(een soort Befehl ist Befehl-mentaliteit had bijgebracht, die resulteerde\
in zijn persoonlijke )Tj
T*
(ondergang.[53] )Tj
0 -2.557 TD
(Vanaf de jaren zeventig stelden ethisch bezwaarde voormalige CIA-agenten\
hun ervaringen te )Tj
0 -1.2 TD
(boek.[54] Het meest systematisch besteedden oud-CIA directeur Stansfield\
Turner[55] en de )Tj
T*
(Brit R.V. Jones aandacht aan de ethische aspecten van inlichtingenvergar\
ing. Nadat hij in 1978 )Tj
T*
(met zijn publicatie over de verzameling van technologische en wetenschap\
pelijke inlichtingen )Tj
0 -1.2 TD
(tijdens de Tweede Wereldoorlog, getiteld Most Secret War,[56] een bestse\
ller had )Tj
T*
(geproduceerd, schreef Jones, voormalig Director of Intelligence on the A\
ir Staff en ex-Director )Tj
T*
(of Scientific Intelligence van het Britse ministerie van Defensie, Refle\
ctions on Intelligence, )Tj
T*
(waarin hij een compleet hoofdstuk wijdde aan intelligence ethics.[57] Zi\
jn centrale stelling )Tj
T*
(daarin luidde dat uiteindelijk de enige garantie tegen misbruik van hun \
bevoegdheden door )Tj
T*
(geheime diensten is gelegen in een goed ontwikkeld ethisch besef van de \
operateurs.[58])Tj
0 -2.557 TD
(Als Wark oud-medewerkers van inlichtingen- en veiligheidsdiensten al de \
meest )Tj
0 -1.2 TD
(onwaarschijnlijke memoire-auteurs noemt, dan zou dit eigenlijk nog sterk\
er voor operateurs )Tj
T*
(moeten gelden dan voor analisten, voor wie het schrijven per slot van re\
kening een dagelijkse )Tj
T*
(bezigheid is en die veel minder dan operateurs met bronnen in aanraking \
zijn geweest die )Tj
T*
(beschermd moeten worden. Waarom publiceren dan juist vrijwel uitsluitend\
operateurs )Tj
T*
(memoires?)Tj
0 -2.557 TD
(Ik ben ervan overtuigd dat een van de redenen waarom operateurs zoveel b\
eter )Tj
0 -1.2 TD
(vertegenwoordigd zijn onder de auteurs van intelligence memoires te make\
n heeft met het )Tj
T*
(gegeven dat zij meer dan analisten geconfronteerd zijn met de ethische p\
roblemen van het )Tj
T*
(inlichtingenwerk. Juist zij voelen daarom een behoefte aan apologie, die\
eigen is aan het genre )Tj
T*
(van memoires. Dat zou ook verklaren waarom we onder de Angelsaksische )Tj
T*
(onthullingsliteratuur op dit gebied zoveel mensen aantreffen die zich he\
bben beziggehouden )Tj
0 -1.2 TD
(met covert operations, dat deel van de intelligence dat de operationele \
activiteit tot in het )Tj
T*
(extreme doorvoert. De kwestie van ethiek ligt ook ten grondslag aan de t\
weedeling onder de )Tj
T*
(memoires in auteurs die menen dat medewerkers van geheime diensten \221h\
onorable men\222 \(dan )Tj
T*
(wel women\) zijn en degenen die hen bij nader inzien beschouwen als bedr\
ijvers van \221dirty )Tj
T*
(business\222.[59] Behalve zelfrechtvaardiging, die als motief ten grondl\
ag ligt aan memoires in het )Tj
ET
EMC
/Artifact <>BDC
Q
0 0 0 rg
BT
/T1_0 1 Tf
8.8636 0 0 8.8636 18 7.2735 Tm
(http://www.nisa-intelligence.nl/Newsletter/hoekstragraaf.htm \(9 van 16\)\
26-6-2006 9:06:22)Tj
ET
EMC
endstream
endobj
80 0 obj<>stream
/Artifact <>BDC
0 0 0 rg
0 i
BT
/T1_0 1 Tf
0 Tc 0 Tw 0 Ts 100 Tz 0 Tr 8.8636 0 0 8.8636 18 583.2735 Tm
(document1)Tj
ET
EMC
/WebCaptureBG BMC
/WebCaptureFN <>BDC
q
0 18 842 559 re
W* n
/Artifact <>BDC
Q
0.922 0.922 0.922 rg
98.484 18 612.78 559 re
f
EMC
EMC
EMC
/Article <>BDC
q
0 18 842 559 re
W* n
0 0 0.6 rg
BT
/T1_0 1 Tf
13.7878 0 0 13.7878 138.8626 565.1578 Tm
(algemeen, vormen dus volgens mij speciaal ethische kwesties een belangri\
jke inspiratiebron )Tj
0 -1.2 TD
(voor intelligence memoirs.)Tj
0 -2.557 TD
(Als die gedachte juist is, werpt dit de vraag op waarom er in Nederland \
niet eerder )Tj
0 -1.2 TD
(spionagememoires zijn verschenen. E\351n verklaring kan zijn dat Nederla\
nd geen sterke )Tj
T*
(memoiretraditie heeft en het tot nu toe ontbreken van spionagememoires z\
ou daarvan slechts )Tj
T*
(een verbijzondering zijn. Een andere verklaring zou kunnen zijn dat de N\
ederlandse geheime )Tj
T*
(diensten hun medewerkers minder tot ethische nood brengen. Dat is in elk\
geval juist )Tj
0 -1.2 TD
(voorzover Nederland geen covert operations in de Amerikaanse betekenis k\
ent. Het zou ook )Tj
T*
(kunnen zijn dat medewerkers van Nederlandse geheime diensten een minder \
ontwikkeld )Tj
T*
(ethisch besef hebben dan hun Angelsaksische collega\222s. In dat laatste\
geval zou Frits Hoekstra )Tj
T*
(nog meer een witte raaf zijn dan hij toch al is. Het is te hopen dat vol\
gende )Tj
T*
(inlichtingenmemoires ons op dit punt meer duidelijkheid bieden.)Tj
0 -2.557 TD
(Hoeveel er echter uiteindelijk ook verschijnen, spionagememoires blijven\
teasers. Zij roepen )Tj
0 -1.2 TD
(vragen op naar meer, maar het is eigen aan het genre om de gevraagde ant\
woorden niet of )Tj
T*
(nauwelijks te leveren. Dat laatste is voorbehouden aan anderen, politici\
, toezichthouders etc., )Tj
T*
(die kunnen proberen een algemener beeld te scheppen van het reilen en ze\
ilen van geheime )Tj
T*
(diensten.)Tj
0 -2.557 TD
(Bij gebreke aan zo\222n algemeen beeld kunnen uitgevers intussen nog ste\
eds goede zaken doen )Tj
0 -1.2 TD
(met de memoires van diegenen die ten minste een tipje van de sluier opli\
chten. En uitgeverij )Tj
T*
(Boom mag zich gelukkig prijzen dat zowel in de Verenigde Staten als het \
Verenigd Koninkrijk )Tj
T*
(een patroon is vastgesteld waarbij de ene spionagememoire de andere uitl\
okt en dat \221[s]py-)Tj
T*
(memoir writing has thus become not an individual, but a collective enter\
prise\222.[60] Misschien )Tj
T*
(zal straks dan ook blijken dat het boek van Frits Hoekstra slechts het b\
egin is geweest van een )Tj
T*
(interessante reeks.)Tj
/T1_1 1 Tf
12.7272 0 0 12.7272 138.8626 94.1328 Tm
(Dr. Bob de Graaff is senior docent/onderzoeker bij de afdeling Geschiede\
nis van Internationale )Tj
0 -1.2 TD
(Betrekkingen van het Instituut Geschiedenis van de Universiteit Utrecht.\
)Tj
/T1_0 1 Tf
13.7878 0 0 13.7878 533.7489 78.8602 Tm
( )Tj
-28.64 -1.074 Td
( )Tj
0 -1.457 TD
(------------------------------------------------------------------------\
--------)Tj
ET
EMC
/Artifact <>BDC
Q
0 0 0 rg
BT
/T1_0 1 Tf
8.8636 0 0 8.8636 18 7.2735 Tm
(http://www.nisa-intelligence.nl/Newsletter/hoekstragraaf.htm \(10 van 16\
\)26-6-2006 9:06:22)Tj
ET
EMC
endstream
endobj
81 0 obj<>stream
/Artifact <>BDC
0 0 0 rg
0 i
BT
/T1_0 1 Tf
0 Tc 0 Tw 0 Ts 100 Tz 0 Tr 8.8636 0 0 8.8636 18 583.2735 Tm
(document1)Tj
ET
EMC
/WebCaptureBG BMC
/WebCaptureFN <>BDC
q
0 18 842 559 re
W* n
/Artifact <>BDC
Q
0.922 0.922 0.922 rg
98.484 18 612.78 559 re
f
EMC
EMC
EMC
/Article <>BDC
q
0 18 842 559 re
W* n
0 0 0.6 rg
BT
/T1_0 1 Tf
13.7878 0 0 13.7878 138.8626 565.1578 Tm
([)Tj
12.7272 0 0 12.7272 143.454 565.1578 Tm
(1] L. Einthoven, Tegen de stroom in, Apeldoorn 1974.)Tj
-0.361 -2.699 Td
([2] Over 1975 als keerpunt in dit opzicht zie M.M. Lowenthal, \221The In\
telligence Library: Quantity vs. )Tj
0 -1.2 TD
(Quality\222, Intelligence and National Security, vo. 2 no. 2 \(April 198\
7\), pp. 368-371.)Tj
0 -2.67 TD
([3] Bijv. G. Aldrich, Unlimited Access: An FBI Agent Inside the Clinton \
White House. Washington, D.)Tj
0 -1.2 TD
(C., 1998; L. Cochran, FBI Man: A Personal History, New York 1966; J. Hum\
inik, Double Agent. New )Tj
0 -1.2 TD
(York 1967; C.O. Lynum, The FBI and I: One Family's Life in the FBI Durin\
g the Hoover Years. )Tj
T*
(Pittsburgh, PA, 1988; W.C. Sullivan and B. Brown. The Bureau: My Thirty \
Years in Hoover's FBI, )Tj
T*
(New York 1979; M.W. Swearingen, FBI Secrets: An Agent's Expos\351, Bosto\
n 1995.)Tj
0 -2.67 TD
([4] G. Bush, Looking Forward, New York 1987.)Tj
0 -2.67 TD
([5] W. Casey, The Secret War against Hitler, Washington, D.C., 1988)Tj
0 -2.67 TD
([6] W. Colby, Honorable Men. My Life in the CIA, New York 1978; W.Colby/\
J. McCargar, Lost )Tj
0 -1.2 TD
(Victory: A Firsthand Account of America's Sixteen-Year Involvement in Vi\
etnam, Chicago 1989.)Tj
0 -2.67 TD
([7] A. Dulles, The Secret Surrender, Ne York 1966.)Tj
0 -2.67 TD
([8] R.M. Gates, From the Shadows: The Ultimate Insider's Story of Five P\
residents and How They )Tj
0 -1.2 TD
(Won the Cold War, New York 1996.)Tj
0 -2.67 TD
([9] S. Turner, Secrecy and Democracy: The CIA in Transition, Boston 1985\
; S. Turner, Terrorism and )Tj
0 -1.2 TD
(Democracy, Boston 1991.)Tj
0 -2.67 TD
([10] Wark, \221Struggle\222, p. 316.)Tj
0 -2.67 TD
([11] J.C. Masterman, The Double-Cross System \226 in the War of 1939 tot\
1945, New Haven/London )Tj
0 -1.2 TD
(1972.)Tj
0 -2.67 TD
([12] J.C. Masterman, On the Chariot Wheel, Londen 1975.)Tj
ET
EMC
/Artifact <>BDC
Q
0 0 0 rg
BT
/T1_0 1 Tf
8.8636 0 0 8.8636 18 7.2735 Tm
(http://www.nisa-intelligence.nl/Newsletter/hoekstragraaf.htm \(11 van 16\
\)26-6-2006 9:06:22)Tj
ET
EMC
endstream
endobj
82 0 obj<>stream
/Artifact <>BDC
0 0 0 rg
0 i
BT
/T1_0 1 Tf
0 Tc 0 Tw 0 Ts 100 Tz 0 Tr 8.8636 0 0 8.8636 18 583.2735 Tm
(document1)Tj
ET
EMC
/WebCaptureBG BMC
/WebCaptureFN <>BDC
q
0 18 842 559 re
W* n
/Artifact <>BDC
Q
0.922 0.922 0.922 rg
98.484 18 612.78 559 re
f
EMC
EMC
EMC
/Article <>BDC
q
0 18 842 559 re
W* n
0 0 0.6 rg
BT
/T1_0 1 Tf
12.7272 0 0 12.7272 138.8626 566.0688 Tm
([13] Vgl. W.K. Wark, \221Struggle in the Spy House: Memoirs of US Intell\
igence\222, G. Egerton \(ed.\), )Tj
0 -1.2 TD
(Political Memoir. Essay on the Politics of Memory, London 1994, pp. 303 \
en 319. Enkele titels: M. )Tj
T*
(Bancroft, Autobiography of a Spy, New York 1983; P. Benton, Baltic Count\
down, London 1984; R. )Tj
0 -1.2 TD
(Dew and P. Pape, No Backup -- My Life as a Female FBI Agent Battling, Ki\
dnappers, Terrorists, and )Tj
0 -1.2 TD
(the Destructive Culture that Handcuffs the Bureau, New York 2004; J. Fos\
ter, An Unamerican Lady, )Tj
T*
(London 1980;.)Tj
0 -2.67 TD
([14] Zie bijv. E.P. MacDonald, Undercover Girl, New York, 1947.)Tj
T*
([15] Rimington, Secret, pp. 101 en 111.)Tj
T*
([16] P. Sillitoe, Cloak Without Dagger, London 1955.)Tj
T*
([17] J. Miller, One Girl's War: Personal Exploits in MI5's Most Secret S\
tation, Dublin 1986.)Tj
0 -2.67 TD
([18] F.F. Garbler. CIA Wife: One Woman's Life Inside the CIA, Santa Barb\
ara, CA, 1994; B.C. )Tj
0 -1.2 TD
(Kiyonaga, My Spy: Memoir of a CIA Wife, New York 2000; S. Roosevelt, Kee\
per of the Gate. New )Tj
T*
(York 1990.)Tj
0 -2.67 TD
([19] Zie bijv. N.H. Pearson, \221Foreword\222 in: Masterman, System, p. \
ix en Masterman, \221Preface\222, ibidem, )Tj
0 -1.2 TD
(p. xvii.)Tj
0 -2.67 TD
([20] Aangehaald in ibidem.)Tj
0 -2.67 TD
([21] Smith, CIA, p. 14.)Tj
T*
([22] A. Roosevelt, For Lust of Knowing. Memoirs of an Intelligence Offic\
er, Boston/Toronto 1988, p. )Tj
0 -1.2 TD
(xiii.)Tj
0 -2.67 TD
([23] Rimington, Secret, p. 283.)Tj
T*
([24] P. Wright, Spy Catcher. The Candid Autobiography of a Senior Intell\
igence Officer, New York )Tj
0 -1.2 TD
(1987)Tj
ET
EMC
/Artifact <>BDC
Q
0 0 0 rg
BT
/T1_0 1 Tf
8.8636 0 0 8.8636 18 7.2735 Tm
(http://www.nisa-intelligence.nl/Newsletter/hoekstragraaf.htm \(12 van 16\
\)26-6-2006 9:06:22)Tj
ET
EMC
endstream
endobj
83 0 obj<>stream
/Artifact <>BDC
0 0 0 rg
0 i
BT
/T1_0 1 Tf
0 Tc 0 Tw 0 Ts 100 Tz 0 Tr 8.8636 0 0 8.8636 18 583.2735 Tm
(document1)Tj
ET
EMC
/WebCaptureBG BMC
/WebCaptureFN <>BDC
q
0 18 842 559 re
W* n
/Artifact <>BDC
Q
0.922 0.922 0.922 rg
98.484 18 612.78 559 re
f
EMC
EMC
EMC
/Article <>BDC
q
0 18 842 559 re
W* n
0 0 0.6 rg
BT
/T1_0 1 Tf
12.7272 0 0 12.7272 138.8626 564.5273 Tm
([25] Ibidem, p. 283.)Tj
0 -2.67 TD
([26] Ibidem, p. 285.)Tj
T*
([27] P. Wright, The Spycatcher\222s Encyclopedia of EspionagePort Melbou\
rne 1991.)Tj
T*
([28] Ibidem, pp. 186 en 188.)Tj
T*
([29] Ibidem, pp. 286-287.)Tj
T*
([30] V. Marchetti/J. Marks, The CIA and the Cult of Intelligence, 1974.)Tj
T*
([31] Voor voorbeelden zie ibidem, p. xiii.)Tj
0 -2.67 TD
([32] Ibidem, p. xiii.)Tj
0 -2.67 TD
([33] Ibidem, p. xiv. Voor voorbeelden zie ibidem, pp. xiii-xiv.)Tj
T*
([34] Marchetti/Marks, CIA, p. xxii)Tj
T*
([35] Masterman, System, p. xviii.)Tj
T*
([36] Zie bijv. P. de Silva, Sub Rosa. The CIA and the Uses of Intelligen\
ce, New York 1978, pp. ix en x.)Tj
T*
([37] Colby, Men,, p. 21.)Tj
T*
([38] R.V. Secord/J. Wurts. Honored and Betrayed: Irangate, Covert Affair\
s, and the Secret War in )Tj
0 -1.2 TD
(Laos, New York, 1992.)Tj
0 -2.67 TD
([39] Lowenthal, \221Library\222, pp. 371-372 kwam een eeind in de richti\
ng van de suggestie dat dit niet )Tj
0 -1.2 TD
(alleen een euvel is van spionagememoires, maar van literatuur over intel\
ligence in het algemeen. Een )Tj
T*
(uitzondering bij P. Beesly, Very Special Intelligence. The Story of the \
Admiralty\222s )Tj
T*
(OperationalIntelligence Centre 1939-1945, London 1977, p. 255.)Tj
ET
EMC
/Artifact <>BDC
Q
0 0 0 rg
BT
/T1_0 1 Tf
8.8636 0 0 8.8636 18 7.2735 Tm
(http://www.nisa-intelligence.nl/Newsletter/hoekstragraaf.htm \(13 van 16\
\)26-6-2006 9:06:22)Tj
ET
EMC
endstream
endobj
84 0 obj<>stream
/Artifact <>BDC
0 0 0 rg
0 i
BT
/T1_0 1 Tf
0 Tc 0 Tw 0 Ts 100 Tz 0 Tr 8.8636 0 0 8.8636 18 583.2735 Tm
(document1)Tj
ET
EMC
/WebCaptureBG BMC
/WebCaptureFN <>BDC
q
0 18 842 559 re
W* n
/Artifact <>BDC
Q
0.922 0.922 0.922 rg
98.484 18 612.78 559 re
f
EMC
EMC
EMC
/Article <>BDC
q
0 18 842 559 re
W* n
0 0 0.6 rg
BT
/T1_0 1 Tf
12.7272 0 0 12.7272 138.8626 552.6678 Tm
([40] Bijv. Marchetti/Marks, CIA, p. xxi; Rimington, Secret, pp. 104-105.\
)Tj
0 -2.67 TD
([41] Rimington, Secret, p. 93.)Tj
T*
([42] H.O. Yardley, The American Vlack Chamber, New York 1931, p. 250.)Tj
T*
([43] F. Snepp, Decent Interval: An Insider's Account of Saigon's Indecen\
t End Told by the CIA\222s Chief )Tj
0 -1.2 TD
(Strategy Analyst in Vietnam, New York 1977, p.p. 578-580. Voor Snepps id\
ee dat niet de )Tj
T*
(inlichtingenmensen maar de politici de fouten maakten inzake Vietnam zie\
ook ibidem, p. 17.)Tj
0 -2.67 TD
([44] Bijv. S.A. Adams, War of Numbers. An Intelligence Memoir, South Roy\
alton, VT, 1994; P.J. )Tj
0 -1.2 TD
(McGarvey, CIA: The Myth and the Madness, New York 1972; R.J. Smith, The \
Unknown CIA: My )Tj
T*
(Three Decades with the Agency, Washington, D.C., 1989.)Tj
0 -2.67 TD
([45] S. Kent, Reminiscences of a Varied Life. An Autobiography, San Rafa\
el, CA, 1991.)Tj
T*
([46] Bijv. N. Bethell, Spies and Other Secrets: Memoirs from the Second \
Cold War, London 1995; G. )Tj
0 -1.2 TD
(Elliott, I Spy: The Secret Life of a British Agent. London 1998; A.J. Me\
ndez, The Master of Disguise: )Tj
T*
(My Secret Life in the CIA. New York 1999; F.I. Rodriguez/J. Weisman. Sha\
dow Warrior: The CIA )Tj
T*
(Hero of a Hundred Unknown Battles. New York 1989; R.J. Smith, The Unknow\
n CIA: My Three )Tj
T*
(Decades with the Agency, Washington, D.C., 1989.)Tj
0 -2.67 TD
([47] Wark, \221Struggle\222, p. 302.)Tj
T*
([48] Wark, \221Struggle\222, p. 307.)Tj
T*
([49] Ph. Agee, Inside the Company: CIA Diary, Toronto etc. 1975, p. viii\
.)Tj
T*
([50] Snepp, Interval, pp. 574-577.)Tj
T*
([51] Marchetti/Marks, CIA, p. xxi. Voor ethische wroeging zie bijv. ook \
D.A. Philips, The Night )Tj
0 -1.2 TD
(Watch, New York 1982.)Tj
ET
EMC
/Artifact <>BDC
Q
0 0 0 rg
BT
/T1_0 1 Tf
8.8636 0 0 8.8636 18 7.2735 Tm
(http://www.nisa-intelligence.nl/Newsletter/hoekstragraaf.htm \(14 van 16\
\)26-6-2006 9:06:22)Tj
ET
EMC
endstream
endobj
85 0 obj<>stream
/Artifact <>BDC
0 0 0 rg
0 i
BT
/T1_0 1 Tf
0 Tc 0 Tw 0 Ts 100 Tz 0 Tr 8.8636 0 0 8.8636 18 583.2735 Tm
(document1)Tj
ET
EMC
/WebCaptureBG BMC
/WebCaptureFN <>BDC
q
0 18 842 559 re
W* n
/Artifact <>BDC
Q
0.922 0.922 0.922 rg
98.484 18 612.78 559 re
f
EMC
EMC
EMC
/Article <>BDC
q
0 18 842 559 re
W* n
0 0 0.6 rg
BT
/T1_0 1 Tf
12.7272 0 0 12.7272 138.8626 566.0688 Tm
([52] Zie bijv. Snepp, Interval, p. 44.)Tj
0 -2.67 TD
([53] H. Hunt, Undercover. Memoirs of an American Secret Agent, London 19\
75.)Tj
T*
([54] Een vroege voorloper was echter D. Downes, The Scarlet Thread. Adve\
ntures in Wartime )Tj
0 -1.2 TD
(Espionage, London 1953.)Tj
0 -2.67 TD
([55] S. Turner, Secrecy and Democracy: The CIA in Transition. Boston 198\
5.)Tj
0 -2.67 TD
([56] R.V. Jones, Most Secret War, London 1978.)Tj
T*
([57] R.V. Jones, Reflections on Intelligence, London 1989, pp. 35-56.)Tj
0 -2.67 TD
([58] Jones, Reflections, p. 35.)Tj
0 -2.67 TD
([59] Vgl. Agee, Company, p. x.)Tj
T*
([60] Wark, \221Struggle\222, p. 310. Voor het Verenigd Koninkrijk zie R.\
Denniston, \221Three Kinds of Hero: )Tj
0 -1.2 TD
(Publishing the Memoirs of Secret Intelligence People, Intelligence and N\
ational Security, vol. 7 no. 2 )Tj
T*
(\(April 1992\))Tj
13.7878 0 0 13.7878 138.8626 213.4785 Tm
( )Tj
0 -2.557 TD
( )Tj
T*
( )Tj
0 -2.557 TD
( )Tj
0 -2.557 TD
( )Tj
T*
( )Tj
ET
EMC
/Artifact <>BDC
Q
0 0 0 rg
BT
/T1_0 1 Tf
8.8636 0 0 8.8636 18 7.2735 Tm
(http://www.nisa-intelligence.nl/Newsletter/hoekstragraaf.htm \(15 van 16\
\)26-6-2006 9:06:22)Tj
ET
EMC
endstream
endobj
86 0 obj(document1)
endobj
87 0 obj<>
endobj
88 0 obj<>
endobj
89 0 obj<>
endobj
90 0 obj<>
endobj
91 0 obj[88 0 R]
endobj
92 0 obj(http://www.nisa-intelligence.nl/Newsletter/hoekstragraaf.htm)
endobj
93 0 obj(6aǽ|w1IB:)
endobj
94 0 obj<>
endobj
95 0 obj<>
endobj
96 0 obj(GZ&zrʵbL)
endobj
97 0 obj<>
endobj
98 0 obj<>
endobj
99 0 obj<>
endobj
100 0 obj<>
endobj
101 0 obj<>
endobj
102 0 obj<>stream
2006-06-26T09:06:22+02:00
2006-06-26T09:05:55+02:00
2006-06-26T09:06:22+02:00
application/pdf
document1
uuid:15a37ab3-21a3-4b7f-a7d1-a3a37fc26177
uuid:b31ce030-655c-4423-b3f5-bd8f4ff80469
Acrobat Web Capture 7.0
endstream
endobj
xref
0 103
0000000004 00000 f
0000000016 00000 n
0000000144 00000 n
0000000210 00000 n
0000000006 00000 f
0000000351 00000 n
0000000042 00001 f
0000000419 00000 n
0000000520 00000 n
0000000564 00000 n
0000000611 00000 n
0000001128 00000 n
0000001357 00000 n
0000001533 00000 n
0000001557 00000 n
0000001728 00000 n
0000001752 00000 n
0000001932 00000 n
0000001956 00000 n
0000002136 00000 n
0000002160 00000 n
0000002340 00000 n
0000002364 00000 n
0000002544 00000 n
0000002568 00000 n
0000002748 00000 n
0000002772 00000 n
0000002952 00000 n
0000002976 00000 n
0000003156 00000 n
0000003180 00000 n
0000003360 00000 n
0000003384 00000 n
0000003576 00000 n
0000003600 00000 n
0000003781 00000 n
0000003874 00000 n
0000003967 00000 n
0000004057 00000 n
0000005271 00000 n
0000005499 00000 n
0000005594 00000 n
0000000045 00001 f
0000005685 00000 n
0000005709 00000 n
0000000048 00001 f
0000005890 00000 n
0000005914 00000 n
0000000051 00001 f
0000006095 00000 n
0000006119 00000 n
0000000054 00001 f
0000006300 00000 n
0000006324 00000 n
0000000058 00001 f
0000006505 00000 n
0000006529 00000 n
0000006710 00000 n
0000000060 00001 f
0000006810 00000 n
0000000061 00001 f
0000000062 00001 f
0000000064 00001 f
0000006834 00000 n
0000000065 00001 f
0000000066 00001 f
0000000067 00001 f
0000000068 00001 f
0000000069 00001 f
0000000000 00001 f
0000006923 00000 n
0000010560 00000 n
0000014477 00000 n
0000018403 00000 n
0000022292 00000 n
0000026228 00000 n
0000029987 00000 n
0000030881 00000 n
0000034121 00000 n
0000037972 00000 n
0000041683 00000 n
0000045130 00000 n
0000047810 00000 n
0000050266 00000 n
0000052322 00000 n
0000054884 00000 n
0000056673 00000 n
0000056700 00000 n
0000056736 00000 n
0000056831 00000 n
0000056860 00000 n
0000056963 00000 n
0000056987 00000 n
0000057065 00000 n
0000057099 00000 n
0000057315 00000 n
0000057366 00000 n
0000057400 00000 n
0000057443 00000 n
0000057484 00000 n
0000057525 00000 n
0000057626 00000 n
0000057717 00000 n
trailer
<]>>
startxref
61178
%%EOF